БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ЛОГИКАЛЫҚ ОЙЛАУ ЖӘНЕ СӨЙЛЕУ ДАҒДЫЛАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ

Логикалық дұрыс ойлап, түсіну арқылы ғана біз айналамыздағы заттардың себеп-салдарлы байланыстарын, бір-біріне тәуелділігі, шығу тегі мен даму жолын ажыратамыз.  Логикалық дұрыс ойлану үдерісі оқушының өз болжамдарына күмәнмен, сын тұрғысынан қарай отырып, сол арқылы әлем, тіршілік, жаратылыс туралы өзінің түсінігін тереңдетіп, кеңейтуге ұмтылу мүмкіндігін ұлғайтады. Логика ойлау үдерісі  - дүниені ғылыми тұрғыдан танып-білудің нәтижесі, сыртқы дүниедегі заттар мен құбылыстардың адам миында жатталып қалуы, сол бейненің дұрыс формалары мен заңдарын, ережелерін қарастыруы. Ойлаудың логикалық әдістері балалар мектепке келгеннен күннен бастап өздігінен қалыптаса алмайды, ол үшін мұғалім логикалық білім мен дағдылардың негізін қалауы керек,  балалардың жас мүмкіндіктерін ескере отырып, әрбір іс-әрекетті, амалдардың сипаттай отыра, материалды пысықтау керек. Сол себепті оқытуда логикалық тапсырмаларды көптеп пайдалану сапалы оқытудың маңызды факторы болып табылады. Ал логикалық амал-тәсілдерін, ойлау формаларын, ұғым, пайым, пікірді ой қорытындылары бойынша бастауыш мектеп оқушыларына игерту бастауыш мектеп бағдарламасында қарастырылған.   Бұл мақалада бастауыш сынып оқушыларының логикалық ойлау дағдыларын қалыптастыру әдісі ретінде бастауыштағы негізгі пәндер бойынша тапсырмалар жүйесін орындау үшін педагогикалық алғышарттар, логикалық ұғымдарды практикалық тұрғыдан зерттеу дағдылары мен құралдары қарастырылады.

1. Микеладзе З.Н. (1978) Основоположения логики Аристотеля. Вступ. статья. Аристотель. Сочинения в четырех томах. Том 2. М.: Мысль. – 687 c.

2. Тұрғанбаев Ә. (2004) Логика. Алматы: «Білім». - 136 б.

3. Оспанов Т.Қ., Құрманалина Ш.Қ., Құрманалина С.Қ. (2015) Математикалық теорияның негіздері.

4. Жапбаров А. (2015) Қазақ тілін дамыта оқытудың тәжірибелік әдістері: логикалық амал-тәсілдер. Шымкент.

5. Оразахынова Н. (2001) Сөз құрамын, лексика грамматикалық мағынасын сатылай комплексті талдау.

6. Рахымбек Д.К. (1998) Болашақ математика мұғалімін оқушылардың логико-методологиялық білімдерін жетілдіру жұмысына дайындаудың ғылыми-әдістемелік негіздері пед. ғыл. канд. ...дис. : 13.00.02. Шымкент. - 336 c.

7. Datsogianni A., Sodian B., Markovits H., Ufer S. (2020) Reasoning With Conditionals About Everyday and Mathematical Concepts in Primary School, Frontiers in Psychology, 11, 531640 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7658316/

8. Bakhyt S., Kalimbetov B., Khabibullayev Z. (2018) Possibilities of mathematical problems in logical thinking. Development of secondary education pupils. Opcion. 34(85-2), 441-457. https://produccioncientificaluz.org/index.php/opcion/article/view/23803

9. Жапбаров А. (2011) Оқушылардың тілін дамыта оқытудың ғылыми-әдістемелік негіздері. Алматы: Арыс.

10. Әлімов А.Қ. (2013) Интербелсенді әдістемені ЖОО-да қолдану мәселелері. Алматы. – 448 б.

11. Гальперин П.Я. (1985) Методика обучения и умственное развитие ребенка. Москва: Издательство МГУ. 1985. – 45 c.

12. Фридман Л.М. (1977) Логико-психологический анализ школьных учебных задач. Москва: Педагогика. - 208 c.

13. Hudson B., Henderson S., Hudson A. (2015) Developing mathematical thinking in the primary classroom: liberating students and teachers as learners of mathematics. Journal of Curriculum Studies. Vol. 47 No3: 374-398. DOI: 10.1080/00220272.2014.979233.

14. Henderson S., Rodrigues S. (2008) Scottish student primary teachers’ levels of mathematics competence and confidence for teaching mathematics: Some implications for national qualifications and initial teacher education. Journal of Education for Teaching. Vol. 34. pp. 93–107.

15. Жұмабаева Ә.Е., Уайсова Г.И., Сәдуақас Г.Т. (2018) «Қазақ тілі» жалпы білім беретін мектептің 3-сынып оқушыларына арналған оқулық. А.: «Атамұра».

16. Ақпаева Ә.Б., Лебедева Л.А., Мыңжасарова М.Ж., Лихобабенко Т.В. (2018) «Математика» жалпы білім беретін мектептің 3-сынып оқушыларына арналған оқулық. А.: «Алматыкітап».

17. Андриянова Т.А., Беркало В.Н., Жакупова Н.Ш., Кузнецова С.Н., Полежаева А.В. (2018) «Жаратылыстану» жалпы білім беретін мектептің 3-сынып оқушыларына арналған оқулық. «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ.

18. Сыздықова Р. (1995) Сөз сазы. Алматы.: Санат.- 120 б.

19. Маланюк К.П., Маланюк М.П. (1979) О формировании логической грамотности школьников. Советская педагогика. №7

20. Никольская И.Л. (1974) О единой линии воспитания логической грамотности при обучении математике // Преемственность в обучении математике. М.: Просвещение.