БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ДИСГРАФИЯСЫН ТҮЗЕТУДІҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТӘСІЛДЕРІ

Бастауыш сынып оқушыларының арасында жазу және оқу дағдылары қалыптаспаған балалардың саны едәуір көбейгендігі байқалады. Жазбаша сөйлеу тілінің "айрықша" бұзылысы, яғни  дисграфия  бастауыш сынып оқушыларының мектеп бағдарламасын игеруіне үлкен кедергі келтіреді, бұл белгілі бір уақытта бірқатар оқу пәндері бойынша білім беру бағдарламасын толық көлемде игеруге мүмкіндік бермейді, сондықтан дисграфияны анықтау және түзету өзекті мәселелердің бірі болып табылады. Мақалада жазу үрдісі нейропсихологиялық тұрғыдан қарастырылған және жазу үрдісінің арнайы кезеңдері атап көрсетілген. Жазу үрдісінің бұзылуына байланысты авторлардың берген анықтамалары талданған, дисграфияның жіктелуі қысқаша сипатталған, жазбаша сөйлеу бұзылыстарын уақытылы анықтау мен нейропсихологиялық көзқарасты ескере отырып, тиісті түзету жұмыстарын әзірлеудің маңыздылығы атап өтілген және теориялық дереккөздерді талдау негізінде дисграфияны зерттеудің заманауи көріністері мен болашақ бағыттары қарастырылған. "Инновация" ұғымына анықтама бере отырып, дисграфияны түзетуде инновациялық тәсілдердің бірі – мишық стимуляциясын қолданудың маңызы сипатталған, яғни"balametrics"кешенінде жаттығуларды орындау үлгілері көрсетілген. Мақалада қазақ тілінде білім алатын бастауыш сынып оқушыларының жазуында кездесетін қателерді талдау негізінде жүргізілген анықтаушы және қалыптастырушы тәжірибенің әдістемесі мен нәтижесі сипатталады.

1. Лурия А.Р. (1950) Очерки психофизиологии письма. Москва : изд-во и тип. Изд-ва Акад. пед. наук РСФСР. - 84 с.

2. Лалаева Р.И., Бенедиктова Л.В. (2004) Нарушение чтения и письма у младших школьников. Диагностика и коррекция. Ростов н/Д: «Феникс», СПб: «Союз». - 224 с. (Серия «Коррекционная педагогика»)

3. Логинова Е.А. (2004) Нарушения письма. Особенности их проявления и коррекции у младших школьников с задержкой психического развития: Учебное пособие / Под ред. Л. С. Волковой. СПб.: «Детство-пресс».- 208 с.

4. Корнев А.Н. (2003) Нарушения чтения и письма у детей. СПб.: Речь, (ГПП Печ. Двор). - 330 с. (Детская психология).

5. Логопедия (1998) Учебник для студентов дефектол. фак. пед. Вузов / Под ред. Волковой, Л.С., Шаховской, С.И. М.: Гуманит. изд. центр ВЛАДОС. - 680 с.

6. Ньокиктьен Ч. (2012) Детская поведенческая неврология. В двух томах. Том 1 [Электронный ресурс] / Чарльз Ньокиктьен ; пер. с англ. Д.В. Ермолаев, Н.Н. Заваденко, Н.Н. Полонская; под ред. Н.Н. Заваденко. – 2-е изд. (эл.) – М.: Теревинф. – 288 с.

7. Усольцева Е.В., Ефимова Е.В. (2020) Артикуляционная диспраксия //Инновационная наука. №12. C. 104-106

8. Визель Т.Г. (2005) Основы нейропсихологии: учеб. для студентов вузов. М.: АСТАстрель Транзиткнига. – 384 с.

9. Өмірбекова Қ.Қ., Оразаева Г.С., Төлебиева Г.Н., Ибатова Г.Б. (2011) Логопедия. Оқулық: Жоғарғы педагогикалық оқу орындарының дефектология бөлімдерінің студенттеріне арналған оқулық (Қ. Қ. Өмірбекованың редакциясымен). Алматы: ЖШС РПБК «Дәуір».- 495 б.

10. Лазарев В.С., Мартиросян Б.П.(2004) Педагогическая инновация: объект, предмет, и основные понятия // Педагогика. №4. C. 11-21

11. Кларин М.В. (1995) Инновации в мировой педагогике: обучение на основе исследования, игры и дискуссии. (Анализ зарубежного опыта). Рига: НПЦ «Эксперимент». – 176 с.

12. Marek S, Siegel JS, Gordon EM, Raut RV, Gratton C, Newbold DJ, Ortega M, Laumann TO, Adeyemo B, Miller DB, Zheng A, Lopez KC, Berg JJ, Coalson RS, Nguyen AL, Dierker D, Van AN, Hoyt CR, McDermott KB, Norris SA, Shimony JS, Snyder AZ, Nelson SM, Barch DM, Schlaggar BL, Raichle ME, Petersen SE, Greene DJ, Dosenbach NUF (2018) Spatial and Temporal Organization of the Individual Human Cerebellum. Neuron. 100(4): 977-993. e7. doi: 10.1016/j.neuron.2018.10.010.

13. Chibanda D. (2019) Alleviating Symptoms of Attention Deficit Hyperactive Disorder Using Bal-A-Vis-X, a Non-Pharmacological Approach / // Neurological Research And Therapy. V. 2. N 1. P. 1-6. https://emberint.ru/wp-content/uploads/2019/09/NRTOA-2-109.pdf

14. Помазкова Н.А., Усманова О.В. (2020) Мозжечковая стимуляция как эффективный метод речевого развития (авторская разработка) // Вопросы дошкольной педагогики. № 8 (35). С. 54-61.https://moluch.ru/th/1/archive/177/5465/#google_vignette

15. Өмірбекова Қ.Қ. (2015) Жалпы білім беру мектептерінің бастауыш сынып оқушыларының жазбаша сөйлеу тілі бұзылыстарын түзетудің педагогикалық шарттары: әдістемелік нұсқау. Алматы. - 63 б.

16. Сухоручко С.Н. (2019) Возможность применения балансировочного комплекса "Learning Breakthrough Kit" в коррекционно-развивающей работе с детьми с ОВЗ // Дошкольная педагогика. № 4. С. 9-11