МАТЕМАТИКАНЫ ОҚЫТУ АСПЕКТІСІНДЕ ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН МЕКТЕП ПРАКТИКАСЫНА КРИТЕРИАЛДЫ БАҒАЛАУДЫ ЕНГІЗУ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Мақалада ұсынылған зерттеуде білім беруде критериалды бағалауды іске асыру мәселесі бойынша әлемдік тәжірибеге талдау және жалпылау жүргізілді, білім беру практикасында критериалды бағалауды пайдалану тәуекелдерінің жүйесі анықталды, оқушылардың білім беру нәтижелерін бағалауды ұйымдастыру кезінде Қазақстан педагогтары пайдаланатын әдістемелік ұсынымдар мен оқу-әдістемелік құралдарға талдау жасалды, оқушыларды математиканы оқытуда білім беруді бағалаудың проблемалық аспектілерін анықтау бойынша фокус-топтық сауалнама жүргізілді. Жүргізілген зерттеу және критерийлер негізінде бағалаудың кең әлеуетті артықшылықтарына қарамастан, қазақстандық ғалымдар мен педагогтер зерделеуге жеткілікті назар аудармайтын білім беру практикасында осындай бағалауды ойдан шығармай пайдаланудың проблемалық аспектілері туындайтынын атап өту қажет.  Білім беру практикасында критериалды бағалауды пайдалану тиімділігі көптеген факторларға байланысты: бағалау критерийлерінің бір мәнді және анық болуына, оларды бағалаушылардың бірыңғай түсіндіруіне; пән саласындағы әдістердің, құралдардың және бағалау материалдарының сәйкестігіне; педагогтердің бағалаушы ретіндегі құзыреттілік деңгейіне. Бағалаудың жаңа жүйесін енгізу бағалаудың құралдары мен рәсімдерін жасау мен жетілдіру, критериалды бағалаудың неғұрлым тиімді практикаларын зерделеу, оларды қазақстандық білім беру жүйесінің шынайылығына бейімдеу жөніндегі тұрақты жұмыспен ұштасуы тиіс.

1. Государственная программа развития образования и науки Республики Казахстан на 2020 – 2025 годы

2. http://adilet.zan.kz/rus/docs/P1900000988

3. Bloom B. S., Madaus G. F., Hastings J. (1971). Handbook on Formative and Summative Evaluation of Student Learning. – New York: McGraw-Hill, 925 p.

4. Black P., Wiliam D. (1998) Assessment and classroom learning. Assessment in Education: Principles, Policy & Practice. Vol. 5(1), P. 774.

5. Sadler D. R. (1998) Formative assessment: Revisiting the territory. Assessment in Education: Principles, Policy & Practice. –Vol. 5, No 1. P. 77–84.

6. Newton P. E. (2007) Clarifying the purposes of educational assessment. Assessment in Education: Principles, Policy & Practice. Vol. 14, No 2, P. 149–170.

7. Taras M. (2005) Assessment – Summative and Formative – some theoretical reflections. British Journal of Educational Studies. Vol. 53, No 3, P. 466–478.

8. Moeed A. (2015) Theorizing Formative Assessment: Time for a Change in Thinking. The Educational Forum. Vol. 79, No 2, P. 180–189.

9. Bennett R. E. (2011) Formative assessment: a critical review. Assessment in Education: Principles, Policy and Practice. Vol. 18, No 1, P. 5–25.

10. Cisterna D., Gotwals A. W. (2018) Enactment of Ongoing Formative Assessment: Challenges and Opportunities for Professional Development and Practice. Journal of Science Teacher Education. Vol. 29, No 3, P. 200–222.

11. Dann R. (2014) Assessment as learning: blurring the boundaries of assessment and learning for theory, policy and practice. Assessment in Education: Principles, Policy & Practice. Vol. 21, No 2, P. 149–166.

12. Dixson D. D., Worrell F. C. (2016) Formative and Summative Assessment in the Classroom. Theory Into Practice. Vol. 55, No 2, P. 153–159.

13. Lau A. M. (2016) Formative good, summative bad? – A review of the dichotomy in assessment literature. Journal of Further and Higher Education. Vol. 40, No 4, P. 509–525.

14. Faber J. M., Luyten H., Visscher A. J. (2017) The effects of a digital formative assessment tool on mathematics achievement and student motivation: Results of a randomized experiment. Computers and Education. Vol. 106, P. 83–96.

15. Pinger P., Rakoczy K., Besser M., Klieme E. (2018) Implementation of formative assessment–Effects of quality of programme delivery on students’ mathematics achievement and interest. Assessment in Education: Principles, Policy & Practice. Vol. 25(2), P. 160–182.

16. Боженкова Л. И., Соколова Е. В. (2014) Критериальное оценивание как необходимое условие достижения предметных и метапредметных результатов обучения геометрии // Преподаватель XXI век.– № 4, 126‒135.

17. Далингер В. А. (2018) Критериальный подход к оцениванию результатов обучения учащихся математике // Международный научно-исследовательский журнал. № 4 (70), С. 15–18.

18. Brookhart S. M., Chen F. (2014). The quality and effectiveness of descriptive rubrics. Educational Review. Vol. 67, No 3, P. 343–368.

19. Dawson P. (2017) Assessment rubrics: Towards clearer and more replicable design, research and practice. Assessment and Evaluation in Higher Education. Vol. 42, No 3, P. 347–360.

20. DeLuca С., Coombs A., LaPointe-McEwan D. (2019) Assessment mindset: Exploring the relationship between teacher mindset and approaches to classroom assessment. Studies in Educational Evaluation. Vol. 61, P. 159–169.

21. Hill J., West H. (2020) Improving the student learning experience through dialogic feed-forward assessment. Assessment & Evaluation in Higher Education. Vol. 45, No 1, P. 82–97.

22. Абекова Ж.А., Оралбаев А.Б., Ермаханов М.Н., Джакипова А.С. (2015) Совершенствование учебного процесса при критериальном оценивании, его главные преимущества и особенности // Успехи современного естествознания. –№ 5, С. 295–296.

23. Iskakova R.K., Azhigenova S.K., Zengin Zh. (2018) A modern assessment of students in schools in the education system of Kazakhstan// Bulletin of University of Karaganda, Pedagogy series. № 2(90), P.155–161.

24. Альмагамбетова Л.С., Кабдирова А.А. (2017) Мониторинг трудностей педагогов в понимании содержания, методов, форм организации учебного процесса в условиях обновления содержания образования Республики Казахстан // Образовательный процесс. № 2, С. 12–17.

25. Дaвлеткaлиевa Е.С., Мулдaшевa Б.К. (2016) Влияние технологии критериaльного оценивaния нa учебно-познaвaтельную мотивaцию учaщихся // Вестник КазНУ. Серия «Педагогические науки». №3 (49), С. 120–127.

26. Жакиянова Ж.Г. (2019) К вопросу о реализации педагогической оценки и ее влиянии на результат обучения // Вестник КазНПУ им. Абая. Серия «Педагогические науки». №1 (61), С. 47–51.

27. Barrie S., Brew A., McCulloch M. (1999) Qualitatively different conceptions of criteria used to assess student learning. Proceedings of the AARE-NZARE Conference, Melbourne. http://www.aare.edu.au/99pap/bre99209.htm

28. Sadler D. R. (2013) Assuring academic achievement standards: from moderation to calibration. Assessment in Education: Principles, Policy & Practice. Vol. 20, No 1, P. 5–19.

29. Brown G.T.L., Peterson E.R., Yao E. (2016) Student conceptions of feedback: Impact on self-regulation, self-efficacy, and academic achievement // British Journal of Educational Psychology. – Vol. 86(4), P. 606–629.

30. Harris L.R., Brown G.T.L., Harnett J. (2014) Understanding classroom feedback practices: A study of New Zealand student experiences, perceptions, and emotional responses. Educational Assessment, Evaluation and Accountability. Vol. 26(2), P. 107–133.

31. Приказ МОН РК от 31 октября 2018 № 604 «Об утверждении государственных общеобязательных стандартов образования всех уровней образования» (с изменениями и дополнениями от 28.08.2020 г.). http://adilet.zan.kz/rus/docs/V1800017669

32. Типовые правила проведения текущего контроля успеваемости, промежуточной и итоговой аттестации обучающихся в организациях образования, реализующих общеобразовательные учебные программы начального, основного среднего, общего среднего образования. Приложение к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 28 августа 2020 года № 373. http://adilet.zan.kz/rus/docs/V080005191_#z17

33. Приказ Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115 «Об утверждении Типовых учебных программ по общеобразовательным предметам основного среднего образования и общего среднего образования» (с внесенными изменениями и дополнениями на 25 октября 2017 г. № 545). http://adilet.zan.kz/rus/docs/V1300008424#z725 (

34. Методические рекомендации по реализации критериального оценивания учебных достижений обучающихся в рамках обновления содержания образования (4, 9, 10, 11 классы). Астана: НАО имени И. Алтынсарина, 2018. 320 с.

35. Методические рекомендации по суммативному оцениванию по предмету «Алгебра» 9 класс. Нур-Султан, 2019. - 23 с.

36. Спецификация суммативного оценивания за четверть по предмету «Геометрия» 8 класс. Астана, 2018. - 22 с.

37. Методические рекомендации по суммативному оцениванию по предмету «Геометрия» 10 класс (ЕМН). Нур-Султан, 2019. - 21 с.

38. Шмигирилова И.Б., Рванова А.С., Таджигитов А.А. (2020) Интеграция идей формирующего и суммирующего оценивания в образовательной практике обучения математике // Материалы международной научно-практической конференции «Козыбаевские чтения – 2020: приоритетные направления развития, достижения и инновации современной казахстанской науки». Том 2. Петропавловск: СКУ. С. 241-244.

39. Шмигирилова И.Б., Рванова А.С. (2021) Оценивание системно-деятельностных результатов в обучении школьников математике // Современные тенденции естественно-математического образования: школа – вуз: материалы X Международная научно-практическая конференции, 10–11 апреля 2021 г. Соликамск: СГПИ. С. 100-104