СТУДЕНТТЕРДІҢ ДИЗАЙН-ОЙЛАУЫН ДАМЫТУДАҒЫ ҚАЗАҚТЫҢ ДӘСТҮРЛІ ҰЛТТЫҚ ӘЙЕЛ КОСТЮМІНІҢ ЕРЕКШЕЛІГІ

Зерттеу тұжырымдамасы қазақтың дәстүрлі әйел костюмінің құрылымын полифункционалды әлеуметтік-мәдени құбылыс ретінде түсінумен анықталады. Бұл мақалада әлеуметтік маңызы бар терең символдық белгілер жүйесі болып табылатын ұлттық костюм «Этнодизайн» пәнін оқу барысында студент-дизайнерлердің дизайн-ойлау мен кәсіби құзыреттілігін жетілдіруге ықпал ететін сауатты жобалаудың үлгісі ретінде қарастырылады. Болашақ мамандардың зерттеу дағдыларын қалыптастыру процесінде бастапқы көзді сауатты оқу және оның негізінде дәстүрлер мен жаңашылдықты біріктіретін сұранысқа ие және бәсекеге қабілетті авторлық коллекцияларды және халық құндылықтарын сақтау, жаңғырту және танымал ету бойынша ғылыми жобаларды құру үшін қажетті дәстүрлі костюмнің әлеуетіне ерекше назар аударылады. Бұдан басқа, ұлттық жобалау тәжірибесі костюм кешенінің халықтың дүниетанымын, материалдық және рухани мәдениетін бейнелеу және қалыптастыру қабілетін түсіну мақсатында зерттеледі. Оның композициялық және құрылымдық шешімінде жасырылған ақпарат қазіргі заманғы дизайн қызметі үшін құнды, ол өз кезегінде қоғам идеологиясына үлкен әсер етеді, сондықтан жаңа идеяларды қалыптастыру үшін жоғары жауапкершілікті сезініп, жалпыадамзаттық құндылықтарға сүйене отырып, әлемді өзгертуі керек.

1. Nurzhasarova M.A. (2005) Teoreticheskie i metodologicheskie principy proektirovaniya sovremennoi odezhdy na osnove tradicionnogo kazahskogo kostyuma (Theoretical and methodological principles of designing modern clothing based on the traditional Kazakh costume) // Dissertaciya na soiskanie uchenoi stepeni kandidata tehnicheskih nauk, Moskva. - 311 p. [In Russian]

2. Volodeva N.A. (2010) Hudozhestvennye tradicii kazahskogo natsional'nogo kostyuma v sovremennoi praktike dizaina odezhdy (Artistic traditions of the Kazakh national costume in the modern practice of fashion design) // Dissertaciya na soiskanie uchenoi stepeni kandidata iskusstvovedeniya, Almaty. - 127 p. [In Russian]

3. Toguzbaeva E.K. (2006) Razrabotka metodov analiza i klassifikacii kazahskogo nacional'nogo jenskogo kostyuma (v aspekte proektirovaniya modelei sovremennoi odezhdy) (Development of methods of analysis and classification of the Kazakh national women's costume (in the aspect of designing models of modern clothing) // Dissertaciya na soiskanie uchenoi stepeni kandidata tehnicheskih nauk, Almaty. - 110 p. [In Russian]

4. Asanova A. (2011) Tehnologiya i proektirovanie nacional'noi odezhdy: Uchebnik. 2-oe izd. (Technology and design of national clothing: Textbook. 2nd ed.) Astana: Foliant. - 136 p. [In Russian]

5. Shildebaeva L.K. (2004) Razrabotka metodiki proektirovaniya sovremennoi odezhdy na osnove traditsionnogo kazahskogo kostyuma (Development of a methodology for designing modern clothing based on the traditional Kazakh costume) // Dissertaciya na soiskanie uchenoi stepeni kandidata tehnicheskih nauk, Kyzylorda. - 136 p. [In Russian]

6. Braun T. (2019) Dizain-myshlenie v biznese: ot razrabotki novyh produktov do proektirovaniya biznes-modelei (Design thinking in business: from the development of new products to the design of business models )/ Tim Braun: per. s angl. Vladimira Hozinskogo. - 4-e izd. - M.: Mann, Ivanov i Ferber. - 256 p. [In Russian]

7. Kim I.S., Kenzhibayeva G.S., Janpaisova V.M., Kupenova A.A., Dairabaeva G.I., Esenbaeva K.A., Torebaev B.P. (2020) Osobennosti razrabotki konczepczii promyshlennykh avtorskikh kollektsij kak sposob tvorcheskoj samorealizaczii dlya dizajnerov (Features of developing a concept of industrial copyright collections as a way of creative self-realization for designers). Textile industry technologies. Proceedings of higher education institutes. #4(388). P.148-152. https://ttp.ivgpu.com/wp-content/uploads/2021/01/388_25.pdf [In Russian]

8. Rudenchenko А.А. (2014) Etnodizain: organizacionno-pedagogicheskie usloviya proektirovaniya tvorcheskoi obrazovatel'noi sredy vysshih hudojestvennyh uchebnyh zavedenii (Ethnodesign: organizational and pedagogical conditions for designing the creative educational environment of higher art educational institutions) // Otechestvennaya i zarubezhnaya pedagogika. № 3 (18). P. 123-131. [In Russian]

9. Kurganskaya V., Shaikemelev M. (2020) Cultural Traditions and Innovations in Education Reforms. Review of the book: Vanhemping E., Novak M. Innovative Practices and Civic Initiatives in Teaching Generation Z, 2020. Voprosy obrazovaniya / Educational Studies Moscow. №4. Р.273–287 https://vo.hse.ru/data/2020/12/15/1358286152/Kurganskaya,%20Shaikemelev.pdf

10. Zaharzhevskaya R. V. (2007) Istoriya kostyuma. Ot antichnosti do sovremennosti (The history of the costume. From antiquity to the present). 3-e izd., dop. M.: RIPOL klassik. - 306 p. [In Russian]

11. Stasevich I.V. (2011) Social'nyi status zhenschiny u kazahov: tradicii i sovremennost' (The social status of women among the Kazakhs: traditions and modernity) SPb.: Nauka. - 202 p. [In Russian]

12. Zolotareva L.R., Reva M.V., Kipshakov S.A. (2014) Istoriya material'noi kul'tury i dizaina: Ucheb. posobie. (History of material culture and design: Textbook) Karaganda: Izd-vo KarGU. - 300 p., il. [In Russian]

13. Safina L.A., Tuhbatullina L.M., Hammatova V.V., Abutalipova L.N. (2020) Proektirovanie kostyuma: Uchebnik (Costume design: Textbook) M.: INFRA - M. - 239 p. il. [In Russian]

14. Samofeeva M. A. (2016) Uchebno-metodicheskoe posobie po discipline «Arhitektonika ob`emnyh form» / (Educational and methodological manual on the discipline "Architectonics of three-dimensional forms") Tolyatti: Izd-vo PVGUS. - 56 p. [In Russian]

15. Dzhanabaeva G.D. (2019) Iskusstvo narodov Central'noi Azii / Monografiya. (The Art of the peoples of Central Asia / Monograph) Redaktor M. S. Rozanova. Vashington: Programma izucheniya Central'noi Azii, Universitet Dzhordzha Vashingtona. - 89 p.: il. [In Russian]

16. Akatai S. (2001) Drevnie kul'ty i tradicionnaya kul'tura kazahskogo naroda. (Ancient cults and traditional culture of the Kazakh people). Almaty, KazNIIKI. - 363 p. [In Russian]

17. Rozenson I.А. (2007) Osnovy teorii dizaina. (Fundamentals of design theory.) S-Pb.: Piter. - 218 p. [In Russian]

18. Nurlanova К. (1994) Chelovek i mir: Kazahskaya nacional'naya ideya. (Man and the world: The Kazakh national idea). Almaty: Қarzhy-қarazhat. - 48 p. [In Russian]

19. Margulan A.H. (2012) Sochineniya. (Essays). Almaty: Izdatelstvo «Alatau». T. 11. - 576 p. [In Russian]

20. Fajzullina E.E., Khristidis T.V. (2020) Tradiczionnyj kostyum kak kul`turnyj kod: ikonografiya, simvolika i semantika (na primere zhenskogo kostyuma) |Traditional costume as a cultural code: iconography, symbolic and semantics (on the example of a women’s costume) // Pedagogics and Psychology. Publisher: Abai Kazakh National Pedagogical University. № 1 (42). P. 206 – 212 [In Russian]

21. Shaygozova Zh.N., Sultanova M.E. (2018) Kazakhskoe narodnoe prikladnoe iskusstvo: puti i sposoby peredachi | Kazakh folk applied art: ways and means of transfer // Bulletin of Abai KNPU. A Series of «Art education: art – theory – methods». № 1(54). P. 94 - 99. [In Russian]

22. Abilkalamova К.К. (2018) Razrabotka metodiki formirovaniya mnogofunkcional'nogo garderoba zhenskoi odezhdy na osnove innovacionnyh tehnologii (Development of a methodology for the formation of a multifunctional wardrobe of women's clothing based on innovative technologies). Dissertaciya na soiskanie stepeni doktora filosofii (PhD), Almaty. - 145 p. [In Russian]

23. Kochukhova E. (2020) The Academic Profession as Perceived by Faculty // Voprosy obrazovaniya / Educational Studies. Moscow. №. 2. P. 278–302. https://vo.hse.ru/data/2020/07/09/1595125920/Kochukhova.pdf