КӨРУ ҚАБІЛЕТІ НАШАР СТУДЕНТТЕРДІҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ БЕЙІМДЕЛУДІ ЗЕРТТЕУГЕ ДЕГЕН НЕГІЗГІ ЭМПИРИКАЛЫҚ ӘСЕРЛЕРІ

Көру қабілеті бұзылған оқушылардың әлеуметтік-психологиялық бейімделуін зерттеудің эмпирикалық тәсілдері туралы айтатын болсақ, денсаулығы шектеулі оқушыларға бейімделу процесінің өзі психикалық дамудың әлеуметтік және психикалық дамуының негізгі үдерісі болып табылатынын  түсінуден бастау қажет. Сонымен қатар, бұл процесс көру қабілеті бұзылған оқушылардың интеграцияланатын және оған араласатын ортаға белсенді бейімделуі тұрғысынан тұрақты. Осыған байланысты, нашар көретіндердің әлеуметтік-психологиялық бейімделуін зерттеуге эмпирикалық тәсілдердің өзектілігі мен маңыздылығы олардың позициясымен және олар әлеуметтенетін микросоциум өміріне ену қабілетінің қалыптасу дәрежесімен анықталады және оған деген толық шығармашылық «мүшелікті» қосыңыз. Мақалада көру қабілеті бұзылған оқушылардың әлеуметтік және психологиялық бейімделуін зерттеудің негізгі эмпирикалық тәсілдері анықталған және сипатталған. Тәсілдердің түрлерін анықтау автордың тұжырымдамасында берілген. Әрбір анықталған тәсіл шеңберінде автор жоғары оқу орындарында студенттердің әлеуметтік-психологиялық бейімделуінің ең толық бейнесін жасауға мүмкіндік беретін көрсеткіштер жиынтығын анықтайды. Автор анықталған тәсілдердің негізінде көру қабілеті бұзылған оқушылардың әлеуметтік-психологиялық бейімделу үдерісімен қатар жүруі осы санаттағы оқушылардың өзіндік және әлеуметтік белсенділігінің жоғары деңгейінің дамуына тиімді ықпал етеді деген қорытындыға келеді.

1. Корель, Л.В. (2005). Социология адаптации: вопросы теории, методологии и методики. Новосибирск: Наука. - 423 с.

2. Алифанова, Л.И., Кораблева, О.В. (2016). К вопросу о специфике образования лиц с нарушениями зрения // Современные исследования социальных проблем (электронный научный журнал), Russian Journal of Education and Psychology. № 3-2 (59). С. 328-338.

3. Орлова, И.Ф. (2018). Альфред Адлер. Неполноценность и компенсация https://nsportal.ru/vuz/psikhologicheskie-nauki/library/2018/08/16/alfred-adler-nepolnotsennost-i-kompensatsiya

4. Юренков, В.Н. (2006). Словарь. Основные понятия психодиагностики и экспериментальной психологии. https://vocabulary.ru/slovari/osnovnye-ponjatija-psihodiagnostiki-i-eksperimentalnoi-psihologiiclovar-2006.html

5. Семенов, И.Н. (2015). Рефлексивность самонаблюдения и персонология интроспекции: к онтологии и методологии рефлексивной психологии индивидуальности // Вестник Московского университета. Серия 14. Психология. №3. С. 22-39.23

6. Чванова, М.С., Дубровина, О.В. (2018) Особенности социализации слабовидящих и незрячих в процессе обучения в Германии, Франции и США // Профессиональное образование в России и за рубежом. № 4 (32). С. 222-231.

7. Байкова, В.Ш. (2019). Особенности обучающихся с нарушениями зрения и пути их преодоления при подготовке к инклюзивному образованию https://infourok.ru/nauchnaya-statya-osobennosti-obuchayuschihsya-snarusheniyami-zreniya-i-puti-ih-preodoleniya-pri-podgotovke-k-inklyuzivnomu-obra-3632601.html

8. Шаров, А.С. (2017) Рефлексивная концепция «Я» и сопряжение миров // Вестник Омского государственного педагогического университета. Гуманитарные исследования. № 4 (17). С. 39-41.

9. Божович, Л.И., Славина, Л.С. (1979). Психическое развитие школьника и его воспитание.

10. Москва: Знание. - 96 с.

11. Литвак, А.Г. (1998) Психология слепых и слабовидящих: учеб. пособие. Рос. гос. пед. ун-т им. А.И. Герцена. СПб.: Изд-во РГПУ. - 271 с.

12. Банзявичене, Р. (1990). Эмоционально значимые события в жизни слепых и зрячих // Психологическое изучение слепых и слабовидящих детей и методика работы с ними. Ленинград. С. 63-73.

13. Jarry, А., Chapdelaine, C., Kurniawan, S., Wittich, W. (2017). Blind Adults' Perspectives on Technical Problems and Solutions When Using Technology. Journal of Blindness Innovation and Research. 7(1).

14. Cicerchia, М. (2019). Visual impairment in the classroom. Read and Spell Blog. https://www.readandspell.com/visual-impairment-in-the-classroom

15. Courtney E. Ackerman (2020). What is Attachment Theory? Bowlby’s 4 Stages https://positivepsychology.com/attachment-theory/

16. Dimitrova–Radojichikj, D. (2015). Students with visual impairments: Braille reading rate // International Journal of Cognitive Research in Science, Engineering and Education, 3(1), pp.1-5.