ҚАЗАҚСТАН ХАЛҚЫНЫҢ КӨЗҚАРАСЫ БОЙЫНША ЭЛЕКТРОНДЫ БАК-ТАҒЫ ЖАРИЯЛАНЫМДАРДЫҢ АҚПАРАТТЫҚ БЕЛГІЛЕРІН ЗЕРТТЕУ

Бұл мақалада ашық ақпарат көздерінің (электронды БАҚ) қоғамға әсерін бағалау бойынша Қазақстан халқының репрезентативтік әлеуметтік сауалнаманың нәтижелері келтірілген. Бұл жұмыстың мақсаты - Қазақстан халқының пікірі бойынша қазақстандық БАҚ-тағы жаңашылдық сипаттағы жарияланымдарды бағалаудың ақпараттық белгілер маңыздылығын орнату. Зерттеу нәтижелері Қазақстанның бұқаралық ақпарат құралдарындағы ақпараттың артықшылықтары / таңдауы бойынша ерекшеліктерін анықтауға, сондай-ақ Қазақстан қоғамы үшін аса маңызды белгілерді анықтауға мүмкіндік берді. Қазақстанның 16 аймағынан 3200 респондентті қамтитын сауалнамаға сәйкес, «сенімділік» критерийі бойынша басылымды бағалауға мүмкіндік беретін басымдық белгілер: сілтемеге сәйкес және объективті дереккөзді жариялауға қатысу; құрметті автордың атын көрсетуі; сол оқиғаны әр түрлі ресурстармен қамту (кросс-тексеру, басқа жарияланымдармен дискурстың болуы). «Проблемалар» критерийі бойынша манипуляциялық техниканың болуы, авторлық келіспеушіліктің болуы, сонымен бірге, авторлық келіспеушілік белгілердің, болуы сияқты ақпараттық белгілер артықшылық болып табылады. Мұндай зерттеулердің нәтижелері Қазақстан халқының жартысы (51,9% -ы - 59,1%) электронды БАҚ-та ақпараттың сыни қабылдау қабілетінің жоқтығы немесе дамымауы, сенімді және объективті ақпараттың шынайы түрде сәйкестендірілгенін көрсетті.

1. Flegel, R. C., Chaffee, S. H. (1971). Influences of editors, readers, and personal opinions on reporters. Journalism Quarterly, 48(4), 645–651.

2. Miller, D. (1998). Promotional strategies and media power. In A. Briggs & P. Cobley (Eds.), The media: An introduction (pp. 65-80). London, United Kingdom: Longman.

3. Miller, D., Dinan, W. (2000). The rise of the PR industry in Britain 1979-1998. European Journal of Communication, 15(1), 15-35. doi:10.1177/0267323100015001001

4. Digital vs. Traditional Media Consumption. Analyzing time devoted to online and traditional forms of media at a global level, as well as by age and across countries. INSIGHT REPORT SUMMARY | Q1 2017

5. Источник: Глобальный отчет «Барометр доверия Эдельман 2018»

6. Van Dijk, T. A. (1998). Opinions and ideologies in the press. In A. Bell & P. Garrett (Eds.), Approaches to media discourse (pp. 21-63). Oxford, United Kingdom: Blackwell.

7. Miller, D., Dinan, W. (2009). Journalism, public relations and spin. In K. Wahl-Jorgense & T. Hanitzsch (Eds.), Handbook of journalism studies (pp. 250-264). New York, NY: Routledge.

8. Fairclough, 2003; Glasgow University Media Group, 1976, 1980, 1982; Herman & Chomsky, 1994; Van Dijk, 1998

9. American and Israeli Journalists Consider Ethical Scenarios. Journalism 5, 159-181 Bertrand, C.J., 2000. Media ethics and accountability systems. Transaction Publishers. Bruun, L., 1979. Professional codes in journalism. URL: https://www.researchgate.net/publication/309590026_Journalism_Ethics_Evidence_from_Media_Industry_of_Pakistan [accessed Oct 01 2018].