ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ ЖОҚТАУ ӨЛЕҢІНДЕГІ МҰҢ МЕН ЗАР

Мақалада жоқтаудың өзіндік ерекшелігі мен сарыны жайында терең зерттеледі. Жоқтаудың айтылуы, шығарылуы туралы нақты деректер мен негіздемелер беріледі. Әр жоқтаудың шығу тарихы, орындалу сарыны, мәні мен мазмұны жайында нақты түсініктер жазылады. Өлең түрінде берілетін мұңлы, қайғылы сазбен берілетін ауыз әдебиетінің бұл түрінің өзіндік ерекшелігі жайында тоқталдық. Онда о дүниелік болған адам бойындағы жақсы қасиеттер мен адамгершілік істері жайында нақты мысалдар мен деректер келтіріледі. Жоқтаудың мазмұндылығы мен көркемділігіне үлкен мән берілген. Оны айта білудің де ерекшелігі сипатталған. Құр бақырып жылап, ойбайламай, қайтыс болған адамның ерекше қасиеттері мен адам баласына жасаған жақсылықтары, кейінгі ұрпаққа қалдырған үлгі-өнегесі жайында терең мағыналы сипаттама беріледі. Оның бойындағы басқадан ерекшеленіп тұратын адами жақтарына терең үңіледі. Бұның өзі - аруаққа деген құрмет пен сыйдың нышаны. Қайтыс болған адамның жасына қарамай, оның сол ортаға жасаған игі істері мен еңбектерін халыққа паш ету. Жоқтаудың маңыздылығы о дүнелік болған кісіні мәңгілікке есте қалдыру, оның жасаған еңбектері мен қалдырған іздерін кейінгі ұрпаққа мұра етіп қалдыру мақсатында құрастырылуында.

1. Әуезов М. (2013). Абай жолы: роман-эпопея. Алматы: Жазушы.

2. Құдайбердиев, Ш. (1988). Шығармалары : өлеңдер, дастандар, қара сөздер. - 560 б.

3. Абай (2002). Шығармаларының екі томдық жинағы: Өлеңдер мен аудармалар.- Алматы: Жазушы, 2002. - 296 б.

4. Құнанбайұлы, А. (2005). Шығармаларының екі томдық толық жинағы. Т. 2: Өлеңдер мен аудармалар, поэмалар, қарасөздер. – Алматы: Жазушы. – 336 б.

5. Байтұрсынов А. (2003). Бес томдық шығармалар жинағы. Алматы: Алаш. – 1 т. – 408 б.

6. Смағұлов Е. М. (2007). Қазақтың ас беру дәстүрі: әлеуметтік-саяси қызметі (XVIII–XIX ғғ. деректері бойынша). Диссертациялық жұмыс. Алматы. - 441 б.

7. Мың бір мақал. Жиырма үш жоқтау. / Құраст.: А. Баржақсы баласы, А. Байтұрсынұлы, Ә. Бөкейханұлы. Алматы: Қазақстан, 1993. - 96 б.

8. Конырева, И.В. (2003). Плач как феномен русской культуры. Автореферат дисс. канд. культурологии. Комсомольск-на-Амуре. https://www.dissercat.com/content/plach-kak-fenomen-russkoi-kultury

9. Abduov, M., Abduova, N., Stanciu, N. (2019). Image, Function, Meaning, and Structure: The Role of Aphorisms in the Kazakh Epic Poem Kyz Zhibek. Studia Mythologica Slavica. Pp. 99-118. https://doi.org/10.3987/SMS20202306

10. Babizhan, B.Z., Berdibay, A.R., Baisakalova, A.B., Chukmanov, Y.T., Ulkenbaeva, A.N. (2021). Contemporary Song Folklore of the Kazakhs of the South-West Zhetysu: The Experience of Musical and Regional Research. International Journal of Criminology and Sociology, 10, 120-132

11. Кабилова Б. (2005). Женские песни - женские истории. В: Женская устная история: Гендерные исследования. Часть II. Бишкек: ОФ «Центр издательского развития». -512 с. Сс. 417- 449.

12. Шаханов М. (2000). Жаңа қазақтар: Таңдамалы жырлар. //Құраст. Қ. Ағыбаева. Алматы: Білім. - 224 б.

13. Әбдірашев Ж. (1991). Өлеңдер жинағы. Алматы: Жазушы. - 190 б.

14. Кәмәлашұлы Б. (2006). Қазақтың байырғы баспаналары, үй-жиһаздары, ұлттық киім-кешек, ыдыс-аяқ, ас-сусын, тамақ-тағамдарына қатысты салт-дәстүрлері. Алматы: Өнер. - 152 б.

15. Бопайұлы Б. (2020). Қазақ халқының жоқтау жырларына түсінік. Алматы. - 32 б.