Н. САЦ АТЫНДАҒЫ БАЛАЛАР МЕН ЖАСӨСПІРІМДЕР ТЕАТРЫНЫҢ "ҚАР БАРЫСЫНЫҢ ШЫТЫРМАН ОҚИҒАСЫ" СПЕКТАКЛІ АРҚЫЛЫ БАЛАЛАРДЫҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ МӘДЕНИЕТІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ

Мақалада ертегі студенттерді экологиялық тәрбиелеудің негізгі педагогикалық әдісі болып табылатын театр өнері арқылы жас ұрпақтың экологиялық мәдениетін қалыптастыру мүмкіндігі қарастырылған. Қазіргі уақытта Тюздің дәстүрлі жанрларымен қатар (сиқырлы, әлеуметтік-тұрмыстық ертегілер, балалар мюзиклі және т. б.) балалар драматургиясының ауқымы пластикалық драма, экологиялық театр, балалар қойылымы және т. б. сияқты заманауи сахналық формалардың ТЮЗ репертуарына ену арқылы кеңеюде. Орындаушылық тілдің балалардың эмоционалды қабылдауына барынша бейімделуі (сахналық ойын-сауық және динамика), театр индустриясында озық технологияларды пайдалану және экологиялық апаттың ықтимал қауіптілігі экотеатрдың балалар психологиясының өзгеруіне және басым экологиялық құндылықтарды түсінуге өзектілігін негіздейді. Әлемдік балалар театрының, оның ішінде Қазақстандағы экологиялық қойылымдарының мақсаты балалардың экологиялық дүниетанымын дұрыс қалыптастыру, тірі және жансыз табиғат алдындағы жауапкершілік сезімін, азаматтық парыз бен ұлттық патриотизмді тәрбиелеу болып табылады. Н.Сац атындағы Балалар мен жасөспірімдер театрының «Қар барысының шытырман оқиғалары» спектаклі мысалында театр өнері арқылы балаларды экологиялық ағарту мәселесін зерттеу ҚР Президентінің Жолдауында айтылған мемлекеттің бірқатар эко-педагогикалық міндеттерінің шешілуін анықтауға мүмкіндік берді. Сауалнама барысында алынған зерттеу нәтижелері оқушылардың экологиялық білім беру мәселелері бойынша таратылатын мәселені визуализациялау арқылы дәстүрлі емес көркемдік тәсілдің өзектілігін анықтайды.

1. Экологический кодекс Республики Казахстан от 9 января 2007 года № 212-lll (с изменениями и дополнениями по состоянию на 02.07.2014 г.), статья 181, п.1.

2. Токаев, К. (2020). Послание «Казахстан в новой реальности: время действий» 1 сентября 2020 г., URL: www.akorda.kz/ru/addresses/addresses_of_president/poslanie-glavygosudarstva-kasym-zhomarta-tokaevanarodu-kazahstana-1-sentyabrya-2020-g. (Дата доступа 20.05.2022)

3. Концепция экологической безопасности РК на 2004-2015 годы от 3 декабря 2003 года № 1241, URL: www.online.zakon.kz/Document/?doc_id=1045395. (Дата доступа 20.05.2022)

4. Экологический кодекс Республики Казахстан (с изменениями и дополнениями по состоянию на 02.07.2014 г.). URL: www.online.zakon.kz/Document/?doc_id=30085593. (Дата доступа 20.05.2022)

5. Назарбаев, Н.А. (2012). Послание Президента Республики Казахстан – Лидера нации народу Казахстана «Стратегия Казахстана – 2050» – новый политический курс состоявшегося государства // Казахстанская правда. – 15 декабря.

6. Сухомлинский, В.А. (1970). Природа, труд, мировоззрение // Биология в школе. № 5. с. 5-12.

7. Писарева, А. (2016). Личностные ситуации как средство формирования экологической культуры младших школьников // Детство, открытое миру. Екатеринбург, – с. 147-149.

8. Морокина, И. (2016). Экологическое воспитание младших школьников во внеурочной деятельности // Детство, открытое миру. Екатеринбург, – с. 138-140.

9. Айтжанова, А.Б. (2007). Экологическое воспитание младших школьников средствами народной педагогики казахов в процессе учебно-воспитательной деятельности в школе: Дисс. канд. пед.наук. Шымкент, – 173 с.

10. Машарова, Т.В. (1991). Экологическое воспитание младших школьников в процессе изучения предметов биогеографического цикла: Дисс. канд.пед.наук. М., – 187 с.

11. Камахина Р.С., Мавлюдова Л.У., Галимова Н.Р. (2018). Формирование экологической культуры учащихся в процессе обучения биологии // Современные проблемы науки и образования. – № 5; URL: www.science-education.ru/ru/article/view?id=28005. (Дата доступа: 30.06.2022)

12. Рогаленкова, Л.В. (1989). Экологическое воспитание подростков в пионерском лагере: Дисс. канд.пед.наук. М., – 118 с.

13. Экология. (2022) 5-е изд., пер. и доп.: учебник и практикум для СПО/ Редактор-составитель Анатолий Тотай, Study Aids. М. ЮРАЙТ. – 354 с.

14. Выготский, Л.С. (1991). Воображение и творчество в детском возрасте: Психол. очерк: Кн. для учителя. 3-е изд. М.: Просвещение, – 96 с.

15. Власова, Г.В. (2019). «Экологический театр как инновационная форма работы по экологическому развитию дошкольников» МБДОУ №7 г. Апатиты. URL: www.doo7.ru/экологический-театр-инновационнаяформа-работы.pdf. (Дата доступа: 23.05.2022)

16. Wilson, C. (2011). Effective approaches to connect children with nature. Department of Conservation, TePapa Atawhai, Wellington, New Zealand. URL: www.doc.govt.nz/globalassets/documents/getting-involved/students-and-teachers/effective-approaches-to-connect-children-with-nature.pdf. (Accessed 27.05.2022)

17. Gurevitz, R. (2000). Affective Approaches to Environmental Education: Going beyond the imagined Worlds of Childhood// Ethics, Place and Environment, vol 3. pp. 253-268.

18. Boeckel, Jan van. (2009) Arts-based Environmental Education and the Ecological crisis: Between opening the senses and coping with psychic numbing// Metamorphoses in children’s literature and culture, Finland: Enostone, pp.145-164.

19. Papavasileiou, V., Nikolaou, E. et al. (2020). The role of art in environmental education IJAEDU// International E-Journal of Advances in Education, Vol. VI, Issue 18, December. pp. 287-295.

20. Middeke, M., Riedelsheimer M. Co-Mutability, Nodes, and the Mesh: Critical Theatre Ecologies – An Introduction // JCDE 2022; 10(1): pp. 2-25.

21. Первый экологический спектакль. URL: www.tengrinews.kz/culture/pervyiy-ekologicheskiy-spektakl417344/. (Дата доступа 11.06.2022)

22. Экоспектакль о снежном барсе покажут в Алматы. 23.02.2021 URL: www.ru.sputnik.kz/20211023/Ekospektakl-o-snezhnom-barse-pokazhut-v-Almaty-18482678.html. (Дата доступа 11.06.2022)

23. Закон РК об охране, воспроизводстве и использовании животного мира от 9 июля 2004 года № 593-ll, статья 13, п. 3.

24. Плешкова, Г.И. (2015). Воспитание экологической культуры учащихся через научно-исследовательскую деятельность: материалы ежегодной научно-практической конференции. Т. 2. с. 509-515.

25. Плавинский А. (1988). Принудительное взросление// Детская литература, № 4, с.45-47.

26. Коханая, О. Е. (2008). Детский и молодежный театр в системе социальных проблем воспитания детей и юношества: монография. М. – 257с.

27. Коханая, О. Е. (2008). Специфика функционирования театров для детей и молодежи в постсоветской России / О. Е. Коханая // Социально-гуманитарные знания. – № 5. – с. 161-170.

28. Сац, Н.И. (1961). Дети приходят в театр. M. Искусство. – 225с.

29. Липман, М. (1995). Обучение с целью уменьшения насилия и развития миролюбия // Вопросы философии, № 2, с.110-121.

30. Концепция перехода РК к устойчивому развитию на 2007-2024 годы от 14 ноября 2006 г. №216. URL: www.kazpravda.softdeco.net/_pdf/nov06/161106law.pdf. Дата доступа 20.05.2022.

31. Клейн, Л.С. (1987). К вопросу о связи искусства и культуры // Искусство в системе культуры. – Л.: Наука, с. 22-29.