Физика сабағында пәнаралық байланысты қолдану

Мақалада физика сабағында пәнаралық байланыстарды орнату әдістері қарастырылған. Бұл байланыстар оқушылардың практикалық және ғылыми-теориялық дайындығын арттыруда маңызды рөл атқарады. Пәнаралық байланыс оқушыларға табиғат құбылыстары мен олардың арасындағы өзара байланыс туралы тұтас түсінікті дамытуға көмектеседі, білімді практикалық тұрғыдан мағыналы және қолданбалы етеді, сонымен қатар оқушыларға кейбір пәндерді оқу кезінде алған білімдері мен дағдыларын басқа пәндерді оқу кезінде пайдалануға көмектеседі. Авторлар физикалық білімді жаратылыстану ғылыми пәндерінің арасындағы байланыс арқылы білімді біріктірудің әртүрлі тәсілдерін талдап, физикалық құбылыстарды тереңірек түсінуіне ықпал ететін мысалдар келтірген. Мақалада пәнаралық байланыстардың түрлері; пәнаралық байланысты орнатудағы педагог пен оқушының әрекеті, пәнаралық байланыстың тиімділігі, зертеу нәтижесінің қорытындылары берілген. Зерттеу жұмысы Астана қаласы, Б.Момышұлы атындағы №53 мектеп лицейінде жүргізіліп, пәнаралық байланыстың тиімділігі анықталды. Эксперимент барысында оқушылардың ынтасын арттырумен қатар, оқуға кешенді көзқарасты қалыптастыруға ықпал ететін әдістер талданады. Зерттеу кезінде пәнаралық байланыстың маңыздылығы ескеріліп, оқушылардың сыни ойлауын дамытуға арналған арнайы тапсырмалар мен зерттеудің жалпы және аралық мақсаты анықталып, қорытынды ұсыныстар дайындалды. Зерттеу нәтижелері пән мұғалімдерінің мектеп бағдарламасына сәйкес пәнаралық тапсырмаларды құрастыруды, пәндер арасындағы кейбір теориялар мен принциптердің тұтастығын жалпылауды, іргелі ғылымдар арасында пәнаралық байланысты орнатуға бағыттайды.

1. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрінің 2022 жылғы 20 шiлдедегi № 2 бұйрығы https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V2200028916

2. Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі Ұлттық даму жоспары (ҚР Президентінің 26.02.2021 №521 Жарлығымен) https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U1800000636#z406

3. Жумабаева З.Е., Амирханова Б.О. Реализация междисциплинарной связи в контексте обновленного содержания образования // ИЗВЕСТИЯ КазУМО и МЯ имени Абылайхана серия «Филологические науки». -2021. - 63 № 4. 153-163с.

4. Есназар А.Ж., Жапбаров А. Бастауыш сынып пәндерін пәнаралық байланыста оқыту // Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы. - Алматы, 2020. - №2(82). – 170-179б.

5. Elmira Kozhabekova, Zhadyra Yermekova, and Sara Ramazanova. Increasing students’ cognitive interest through the integration of disciplines // PDSED. E3S Web of Conferences. -2023. - V. 449. – P. 07012

6. Richard Dawkins «The Ancestor's Tale: A Pilgrimage to the Dawn of Evolution» Mariner Books. 2004.- 800р.

7. Кириченко О.Е.Межпредметные связи курса математики и смежных дисциплин в техническом вузе связи как средство профессиональной подготовки студентов: Дис.канд.пед. наук: 13.00.02-Теория и методика обучения и воспитания – Орел, 2003. – 170 с.

8. Семенова Г.М. Формирование исследовательской компетентности будущих радиофизиков в обучении математике на основе междисциплинарной интеграции: Дис.канд.пед. наук: 13.00.02-Теория и методика обучения и воспитания. – Ярославль, 2011. – 169 с.

9. Шершнева В.А. Формирование математической компетентности студентов инженерного вуза на основе полипарадигмального подхода: Дис. докт. пед. наук: 13.00.02– Теория и методика обучения и воспитания. – Красноярск, 2011. – 402 с

10. Біргебаев А.Б., Сахабаева А.М. Дифференциалдық операторлардың бөліктенуі мәселелерін оқытудың пәнаралық байланысы мен бағыттары// абай атындағы қазұпу-нің хабаршысы, «Физика-математика ғылымдары» сериясы. 2022. №4(80). С. 89-96.

11. Сайфетдинова С.Р., Тлеулесова А. М., Сейсен Ұ. Ə. Ықтималдықтар теориясы мен математикалық статистиканы мектепте оқыту кезіндегі информатика мен математиканың пәнаралық байланысы // Абай атындағы ҚазҰПУ-нің ХАБАРШЫСЫ, «Физика-математика ғылымдары» сериясы. 2023. №2(82). С. 147-158.

12. Maria Cristina Costa, António Domingos. Promoting Interdisciplinarity in Primary School in the Framework of Science Education // Pedagogika / Pedagogy. -2018. - V. 132. - № 4. - P. 130–146. ISSN 2029-0551 (Online). https://doi.org/10.15823/p.2018.132.8.

13. Ernazarov A.N., Turaboyev A. T., Mamatov Z.A., Xalikov Z. M., Yo’ldoshev Sh. N. THE Methodology of organizing interdisciplinary relationships in the development of students' competences regarding exact and natural sciences // American Journal of Interdisciplinary Research and Development. - 2023. V.13. – Р. 164 – 169.

14. Скипина Е. С., Skipina E. S. Межпредметная интеграция как способ формированияифункциональной грамотности на уроках физики в 10–11-х классах // Совершенствование профессиональной компетентности педагога по формированию функциональной грамотности обучающихся: сборник научных и учебнометодических статей. Вып. 3. – 2022. - P. 214 – 219.

15. Nayif Awad. Exploring STEM integration: assessing the effectiveness of an interdisciplinary informal program in fostering students’ performance and inspiration // Research in science & technological education. -2021. – P. 1-26

16. Петунин О.В. Способы межпредметной интеграции школьный естественнонаучных дисциплин // Вестник Кемеровского государственного университета. Серия: Гуманитарные и общественные науки. 2017. № 2. С. 32 –35.