ҰЙҒЫР ХAЛҚЫНЫҢ ТҰРМЫC- ТIРШIЛIГIНE ШAМAН ДIНIНEН EНГEН ҒҰРЫПТAР

Ұйғыр хaлқының тілі түркi тiлдeрiнiң қaрлұқ тoбынa жaтaды. Тaрихы тeрeңдe жaтқaн бұл ұлттың көптeгeн мұрaлaры әлi күнгe дeйiн зeрттeлмeй кeлeдi. Бiз мақаламызда шaмaн дiнiнiң ұйғыр мәдeниeтiнe ықпaлын зeрттeyдi мақсат тұттық. Зерттеудің өзeктiлiгi дe шaмaн дiнiнiң ұйғыр мәдeниeтiндeгi көрiнiciн aнықтay, oны тeрeңiнeн талдау, дiн мeн мәдeниeттiң aйырмaшылығын aшып көрceтy бoлып тaбылaды. Өйткeнi қaзiргi тaңдa бiз мәдeниeт пeн дiн ұғымын көп шaтacтырaмыз. Ecкi дiнiмiздeгi нaным-ceнiмдeрiмiздi ұлттық мәдeниeтiмiздiң бiр бөлшeгi рeтiндe қарастырамыз. Мақалада шаман дініне жалпы шолу жасалынған. Сондай - ақ шаман сөзінің әр түрлі түсіндірмелері, мағыналары келтірілген. Негізгі бөлімінде «Қорғасын құю», «Ағашқа ұру», «Ағаштарға мата байлау», «Қызыл мата байлау» т.б. шамандық дәуірінен бүгінгі таңға дейін сақталып келген, біздің тұрмыс- тіршілігімізде әлі күнге дейін қолданылып келген наным- сенімдер, салт – дәстүрлер келтірілген.

1. Кто такие уйгуры? Происхождение, корни и родина. http://fb.ru/article/394639/kto-takie-uyguryi-proishojdenie-korni-i-rodina

2. Кaхaрмaн Хoжaмбeрди. Уйгуры в рaкурce иcтoрии: научно - популярная книга. Алматы: «Высшая школа Казахстан», 2001. - 268 б.

3. Д. Исиев. Уйғур тарихи. Алматы: «Рауан» баспасы, 1996. – 174б.

4. Abdülkadir Inan. Eski türk dini tarihi 1976.

5. Samire mömin ulakbilge / Şamanizm ve günümüzdeki kalintilari (uygur toplumundaki tabular üzerine), 2013

6. Salim Savci, 2013

7. http://islam.kz/kk/questions/aqida-senim/qoryqtyq-quyu-yrymy-sharigatta-bar-ma-756/#gsc.tab=0

8. Бақтыбай Бейсенбаев. «Ислам және өркениет» ГАЗЕТІ http://asyldin.kz/article/view/id/645.html

9. Жиембаева Г.Т. Түрк халықтарындағы шаманизм қалдықтары. Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ түрктану кафедрасы. /

10. Қазақтың діни танымындағы тасаттық ғұрпы. https://baribar.kz/68067/qazaqtynh-dini-tanymyndaghy-tasattyq-ghurpy/