КОМПОЗИЦИЯ ПӘНІН «КӨРКЕМ ЕҢБЕК» ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫНА САЙ ОҚЫТУ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Мақалада болашақ суретші-педагог мамандарды даярлауда композицияны жаңа көркем еңбек бағдарламасына сай оқыту мәселелері қарастырылады. Кіріктірілген жаңа «көркем еңбек» оқу бағдарламасы суретші педагогтерді даярлауда композицияны визуалды өнер; сәндік-қолданбалы өнер; дизайн және технология білім бағыттарында оқытуды және оқу мазмұнының күрделі кешенін, шығармашылық оқу тапсырмаларын, құрылымдық- конструктивтік, сондай-ақ мәндік контекстерін белгілі бір жүйеде талап етеді. Зерттеу нәтижесінде білімгерлердің композициялық шығармашылық қабілеттері мен кәсіби даярлықтарын жан-жақты дамытудың табиғи интерактивті оқыту тәсілдері анықталды. Сондай-ақ, көркем қызметтің үш негізгі конструктивтік, бейнелеу және сәндік түрлерін айқындаудың жүйелеуші принциптері мен тәсілдерінің негізінде білімгерлердің педагогикалық- шығармашылық шеберлігін дамыту әдістері белгіленді. Көркем қызмет түрлері және олардың кірігуінің түрлі тәсілдері мен техникаларын қолдануды қамтамасыз ететін көркем қызметтің үш негізгі түрлерінің композицияны оқытудағы жүйелеуші мүмкіндіктері көрсетілген. Білімгерлердің көркем шығармашылық композициялық қабілеттерін жеке тұлғаның шығармашылық сапасын қалыптастыру үрдісінде мақсатты бағдарлы түрде дамыту негіздері талданған.

1. 2019-2020 оқу жылында ҚР-ның жалпы орта білім беретін мектептерінде оқу процесін ұйымдастырудың ерекшеліктері туралы: Әдістемелік нұсқау хат (2019) Нұр-Сұлтан: Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы. – 384 б.

2. Көркем еңбек. Білім беру мазмұнын жаңарту аясында бастауыш сыныптарға арналған оқу бағдарламасы (2017) Астана, «Назарбаев зияткерлік мектептер» ДББҰ, Ы.Алтынсарин атындағы Ұлттық білім беру Академиясы. - 58 б.

3. Тәңірбергенов М.Ж., Умаралиева Л.М. (2019) Мектепте көркем еңбек пәнін оқытудың проблемалары және мүмкіндіктері // «Ұлы дала қыры: заманауи кезеңіндегі көркем білім беру» тақырыбындағы Халықаралық Арт-Форум материалдарының жинағы (10-11 қазан, 2019 жыл). – Алматы: Абай атындағы ҚазҰПУ. «Ұлағат» баспасы. -350 б. Б.318-322.

4. Байдалиев К.А. (2017) «Көркем еңбек» білім беру бағдарламасында туындаған проблемалар //«Білім беру мазмұнын жаңарту жағдайында смарт техникаларды тиімді пайдалану және әлемдік тәжірибе» тақырыбындағы халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары. I-бөлім Орал. – 368 бет. Б.64-73.

5. Давлетова Б. Е. (2017) Инновационный подход и проблемы интеграции в преподавании предмета «технология» // «Білім беру мазмұнын жаңарту жағдайында смарт техникаларды тиімді пайдалану және әлемдік тәжірибе» тақырыбындағы халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары. I-бөлім. Орал. – 368 бет. Б.318-324.

6. Чукалин В.Г. және т.б. (2018) Көркем еңбек: жалпы білім беретін мектептің 6-сынып оқушыларына арналған оқулық (ұл балаларға арналған нұсқа) + СД/ В.Г.Чукалин, Х.К.Танбаев, Е.Е.Велькер, О.С.Лосенко. Көкшетау: Келешек-2030. - 104 б.

7. Абдыкадыров А.О. (2019) Көркем еңбек сабақтарында бастауыш сынып оқушыларын ұлттық қолөнерге баулу // Молодой ученый. №44 (282). – С.363-365. URL: https://moluch.ru/archive/282/63664/

8. Программы общеобразовательных учреждений (2006) Изобразительное искусство и художественный труд. 1-9 классы. Под руководством Б.М. Неменского. 2-е изд. М.: «Просвещение».

9. Глинская И.П. (1981) Изобразительное искусство: Методика обучения в 4-6 классах. К.: Рад. школа. – 126 с.

10. Даниэль С.М. (1990) Искусство видеть: О творческих способностях восприятия, о языке линий и красок и о воспитании зрителя. М.: Искусство. - 221 с.

11. Лабунская Г.В. (1965) Изобразительное творчество детей. М.: Просвещение.

12. Шорохов Е.В. (1979) Основы композиции: Учеб. пособие для студентов пед. ин-тов по спец. №2109 «Черчение, рисование и труд». М.: Просвещение. - 303 с.

13. Щербаков В.С. (1969) Изобразительное искусство. Обучение и творчество (Проблемы руководства изобразительным творчеством детей.) М.: «Просвещение». - 272 с.

14. Щербаков А.В. (1981) Проблемы руководства изобразительным творчеством подростков // Вопросы художественного развития школьников на занятиях изобразительным искусством. Сб.научных трудов. НИИ общей педагогики АПН СССР. Под ред. Б.П.Юсова. М. - 159 с. С. 95-122

15. Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған «Көркем еңбек» пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы. (2016) Астана: Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы.

16. Джанаев М.Б. (2019) Композицияны оқытудың поликөркемдік факторлары //Педагогика және психология. №1(38). Б.226-233.

17. Малетин В.А. (2017) Особенности художественного образования в школах Баварии // «Великая степь и Евразийские ценности: художественное образование и эстетическое воспитание» посвященной 25-летию независимости Республики Казахстан. Материалы Международной научно-практической конференции. – Астана, Евразийский национальный университет им. Л.Н.Гумилева, 10-11 января 2017 г. С. 298-301.

18. Радомская О.И. (2018) Возможности интегрированного подхода к преподаванию изобразительного искусства в общеобразовательной школе // Художественное образование в России на современном этапе: сборник научных материалов по итогам международного научно-практического кластера «Теория и практика непрерывного художественного образования в современных социокультурных условиях» (ФГБНУ «Институт художественного образования и культурологии Российской академии образования», 19–20 июня 2018 г.) / Сост. О. В. Гальчук. М.: ФГБНУ «ИХОиК РАО». – С.194-198

19. Martin-Sanchez M., Flores-Rodriguez C. (2018) Freedom and obedience in western education. Journal of Pedagogy. 9(2): 55-78. DOI: https://doi.org/10.2478/jped-2018-0011

20. Land N., Montpetit M. (2018) Doing pedagogical conversations (with spirituality and fat) as pedagogists in early childhood education. Journal of Pedagogy. 9(2): 79-100. DOI: https://doi.org/10.2478/jped-2018-0012

21. Баранмаа А.Н. (2013) Методика работы на 5 курсе по программе «Композиция» // Методика преподавания рисунка, живописи, композиции на 5 курсе специальности «Живопись» специализации «Станковая живопись» в художественном училище / Мат. XXVII межрег. научно-практ. конф. // Красноярск: Красноярское художественное училище им. В.И. Сурикова.– 104 с.

22. Васильева Е.И. (2009) Особенности преподавания живописи в профессиональном обучении художника традиционного прикладного искусства // Электронный научный журнал «Педагогика искусства» №1. Теория и методика профессионального образования. Институт художественного образования Российской Академии образования.

23. Бьюзен Т. (2018) Научите себя думать. Пер. с англ. Ю.И. Герасимчик. Минск: Попурри. - 224 с.

24. Barone T., Eisner E. W. (2012) Arts based research. Thousand Oaks, CA: Routledge.

25. Chilton G., Leavy P. (2014) Arts-based research practice: Merging social research and the creative arts. In P.Leavy (Ed.) The Oxford handbook of qualitative research (pp. 403–422). New York, NY: Oxford University Press.

26. Sullivan G. (2010) Art practice as research. Inquiry in visual arts. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.

27. Клизовский А.И. (2006) Основы миропонимания Новой Эпохи. М.: ФАИР-ПРЕСС. – 816 с.

28. Юсов Б.П. (2001) Современная концепция образовательной области «Искусство в школе» // Виды искусства и их взаимодействие. М.: ИХО РАО. - 240 с.

29. Изобразительное искусство в начальных классах (1986) Под ред. Б.П. Юсова, Н.Д. Минц. Минск: Нар. асвета. -167 с.