БЕЛОРУС МЕМЛЕКЕТТІК ТЕАТРЫ-1 САХНАСЫНДАҒЫ БЕЛОРУС ДЕРЕВНЯ БЕЙНЕСІ (1920-1930)

Мақалада 1920 жылдары Белорус Мемлекеттік театрында қойылған үш пьеса талданған, осы кезеңде ашылған театр үшін бұл маңызды кезең болды, бірінші көркемдік жетекші Флориан Жданович, екіншісі Евстигней Миронович болды. Ф.Жданович Янка Купаланың «Шашыраған ұя» (1913) пьесасын, Е.Миронович Тишка Гартныйдың «Социалистка» (1924) мен Василий Шашалевичтің «Ымырт» (1927) пьесаларын сахналады. Алғашқы екі шығармада 1917 жылғы революцияға дейінгі жағдай суреттелсе, үшіншісінде төңкерістен кейінгі оқиға баяндалады. Үш пьесаның да басты тақырыбы – белорус деревнясындағы жер үшін күрес. Жер үлесінің көлемі адамның әл-ауқаты мен оның әлеуметтік жағдайын байқатады. Шығармалар авторлары жер мәселесі адамның мінезін өзгертіп, күрделі шешімдерді қабылдауға әсерін тигізетінін көрсетеді. Тіпті адам өлтіруге дейін апарады.

1. Платонаў Расціслаў [Platonov Rostislav] (рэд.), Беларусізацыя. 1920-я гады. Дакументы і матэрыялы [Belarusianization. 1920s. Documents and materials] Мінск 2001.

2. Moskwin Andriej, Teatr białoruski: 1920-1930. Odrodzenie i zagłada [Belarusian Theatre: 1920-1930. Rebirth and extermination], Warszawa 2013.

3. Няфёд Уладзімір [Niafiod Uladzimir] (рэд.), Гісторыя беларускага тэатра ў трох тамах, т. 2. Тэатр савецкай эпохі [History of the Belarusian theatre in three volumes, vol. 2. Soviet-era theatre], Мінск 1985.

4. Moskwin Andriej, The Belarusian Theatre Studio in Moscow: 1921-1926, “Menotyra. Studies in Art”. T. 27, nr 2, Vilnius 2020, s. 139-151.

5. Купала Янка [Kupala Yanka], Раскіданае гняздо [“The Scattered Nest”], In: Я. Купала, Поўны збор твораў, т. 7. Драматычныя паэмы. П’есы [Complete Works, vol. 7. Dramatic Poems. Plays], Мінск 2001.

6. Няфёд Уладзімір [Niafiod Uladzimir], Беларускі акадэмічны тэатр імя Янкі Купалы [Yanka Kupala Belarusian Academic Theatre], Мінск 1970.

7. Szybieka Zachar, Historia Białorusi: 1796–2000 [History of Belarus: 1796-2000], Lublin 2002.

8. Moskwin Andriej, Białoruskiej literatury rodowody niepokorne [The rebellious genealogies of Belarusian literature], Białystok 2019.

9. Гартны Цішка [Hartny Tishka], Сaцыялістка [“Socialist-ess”], In: Сцэнічныя творы [Drama for theatre], кн. 2., Мінск 1924.

10. Масквін Андрэй [Moskwin Andrei], Беларускі тэатр 1920-1930-х: адабраная памяць [Belarusian Theater of the 1920s and 1930s: Taken Away Memory], Мінск 2016.

11. Moskwin Andriej, Belarusian State Theatre-1 in 1920-1930: folklore and ethnographic stage plays, “Art Science Studies”, nr 3 (84), Tbilisi 2020, https://dziebani.tafu.edu.ge/84-andriej-moskwin-belarusian-state-theatre-1-in-1920-1930-folklore-and-ethnographic-stage-plays

12. Moskwin Andriej, „Cienie” Franciszka Alachnowicza jako przykład dramatu realistyczno-symbolicznego [“Shadows” by Franciszek Alachnowicz as an example of a realistic-symbolic drama], „Rossica Olomucensia”. Tom LVIII, nr 1, Olomouc 2019, s. 55-65.

13. Шашалевіч Васіль [Shashalevich Vasily], Змрок [“Twilight”, 1926], БДАМЛіМ, ф. 126, воп. 2, адз. зах. 16.

14. Глядач [Hladach], Тэатр і культура. Ці адбівае «Змрок» сёньняшнюю вёску? [“Does the ‘Twilight’ play reflect modern village?”], «Савецкая Беларусь» 6.02.1927, № 30, с. 8.

15. Тэатр «Змрок» (Першы Беларускі Дзяржауны тэатр) [“Twilight” (The First Belarusian State Theatre)], «Савецкая Беларусь» 2.02.1927, № 26, с. 8.