ӘДЕБИ ШЫҒАРМАНЫ ЭКРАНДАУДАҒЫ АВТОР ОЙЫНЫҢ КӨРКЕМДІК-ИДЕЯЛЫҚ МӘНІ «БАЛУАН ШОЛАҚ» ФИЛЬМІ МЫСАЛЫНДА

Әлем кинематографиясы мен қазақ киносы тарихының қалыптасуы әдебиетпен тығыз байланыста дамыды. Кино өнерінің бүгінгі таңдағы қарқынды дамуы әдебиет пен кино салаларының арасындағы байланысты ғылыми тұрғыдан зерттеп, зерделеп қарастыруда әлі күнге дейін өзектілігін жойған жоқ. Мақалада авторлар Сәбит Мұқановтың «Балуан Шолақ» повесі мен Дулат Исабековтің «Жаужүрек» пьесасының желісімен экрандалған толықметрлі «Балуан Шолақ» көркем фильмі сценарийінің бірнеше нұсқаларын негізге ала отырып, кешенді талдау жасайды. Зерттеу нысанына алынған әдебиет пен кино, театр салаларының өзіндік ерекшеліктерін ажырата отырып, экранизация және оның түрлерін, соның ішінде қазақ киносының қалыптасуындағы айтулы экрандалған фильмдерге шолу жасайды. Авторлар «Балуан Шолақ» фильмнің көркемдік-идеялық мәнін ашудағы әдеби сценарийдің атқарған роліне, кино тілі мен көркемдік бейнелердің ашылуына, режиссерлік шешімдерге талдау жүргізеді.

1. Ушаков Д.Н. (1940) Толковый словарь. 4-й том.

2. Chowdhury T., Muhuri, S., Chakraborty. S., Chakraborty, S. (2019) Analysis of Adapted Films and Stories Based on Social Network. IEEE Transactions on Computational Social Systems. P. 1-12.

3. Метц К. (2013) Воображаемое означающее. Психоанализ и кино. Санкт-Петербург.

4. Ногербек Б. (2008) Экранно-фольклорные традиции в казахском игровом кино. А.

5. Сиранов К. (1966) Киноискусство Советского Казахстана. Алма-Ата.

6. Балаш Б. (1968) Кино. Становление и сущность нового искусства. М.

7. Рахманқызы Н. (2018) Әкім Тарази – кинодраматург. «Тұлпардың ізі»: сценарийден фильмге дейін. Алматы.

8. Назарбаев Н.Ә. (2017) Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру. Ақорда. 12 сәуір.

9. Исабеков Д. (2015) Зорлап пьеса жаздыруға бола ма? «Егемен Қазақстан» газеті. 16 б.

10. Бектас Г. (2019) «Балуан Шолақ», берері мол-ақ! «NUR Media».

11. сәуір. https://nurmedia.kz/ru/news/203-baluan-shola-berer-mol-a.html

12. Мұқанов С. (1988) Алтын аймақ. А. 115-139 б.

13. Сұлтан М. Ruh.kz. (2018) «Балуан Шолақ» фильмінің жабық көрсетілімі өтті. Kazgazeta.kz. 14 Желтоқсан. http://kazgazeta.kz/?p=77613

14. Исабеков Д. (2012) Жеті томдық шығармалар жинағы. 7 том. Алматы.

15. Д. Исабековтің жеке қоры. (2016) «Балуан Шолақ» фильмінің әдеби сценарийі.

16. Ромм М. (1982) Избранные произведения в трех томах. Том 3. М. (Мәтінде Н.Мұқышеваның аудармасы қолданылды)

17. Dovey L. (2002) Towards an Art of Adaptation: Film and the New Criticism-as-Creation. Iowa Journal of Cultural Studies. Vol. 2. Issue 1. P. 51-61.

18. Аристотель (1957) Поэтика. М. - 129 б.

19. Әуезов М. (2011) Кинодраматургия. Энциклопедия. А. - 321 б.