Ойдан құрастырылған әлемнің семиотикасы: трансмедиялық франшиздердің біртектілігі (біртектілігі емес) (суперкейіпкер туралы тарих және фэнтези жанрындағы әңгімелер мысалында)

Мақалада трансмедиялық франшиздердегі ойдан құрастырылған семиотикалық талдаудың нәтижелері ұсынылған. Нысан ретінде фэнтези жанрындағы әңгімелер қатарында ойдан құрастырылған әлемдер, сондай-ақ суперкейіпкер тарихы таңдалған болатын.
Кіріспеде көрсетілген мақсатқа сәйкес бұл зерттеу визуалды және баяндау конвенциялары трансмедиа франшизасының әртүрлі туындылары арасындағы белгілі бір коннотативті мағыналар айналымына қалай ықпал ететініне, оның ойдан шығарылған әлемінің идеологиялық біртектілігін қолдайтынына, сондай-ақ идеологияның өзгеруі франшизаның одан әрі дамуына және оның ойдан шығарылған әлемі кеңеюіне қалай ықпал ететініне назар аударады. Жұмыста бұқаралық әңгімелердегі мейірімділік пен зұлымдық идеологиясы және оппозициясы түсінігінің байланысы зерттелген. Әлемдік мәдениеттің «генетикалық туыстықты» «жақсы» және «жаман» кейіпкерлер арқылы әдеби классика мен фольклор арқылы көрсетуге тырысқаны байқалады. Трансмедиялық әңгімелердің семиотикалық талдау қатары жақсылық пен жамандықты бейнелеуде аудитория мүшелерінің әңгімені таңдап оқуында визуалды конвенцияны қалай пайдаланылғанын анықтады. Қазіргі бұқаралық әңгімелер бұрынғы ескі шығармалардың сипаттамасынан, аппақ патриархалдық капитализм идеологиясынан бас тарта отырып, белгілі идеологиялық икемділікпен ерекшеленіп, мақсатты аудиторияны кеңейтуге тырысатын біршама кең перспективада қорытынды жасайды.

1. Wolf, M.J.P (ed.) (2017) Revisiting imaginary worlds. – New-York, London: Routledge. 406 p.

2. Alzamora, G. (2019). A Semiotic Approach to Transmedia Storytelling // The Routledge Companion to Transmedia Studies. – New-York, London: Routledge. P.595 – 606.

3. Jenkins, H. (2010) Transmedia education: the 7 principles revisited http://henryjenkins.org/blog/2010/06/transmedia_education_the_7_pri.html

4. Ельмслев, Л. (2006). Пролегомены к теории языка. – Москва: КомКнига. 248 с.

5. Косиков, Г. К. (1994) Идеология. Коннотация. Текст (по поводу книги Р. Барта "S/Z") // Барт Р. S/Z. – Москва: Ad Marginem, 1994. С. 277-302. https://forlit.philol.msu.ru/lib-ru/kosikov4-ru

6. Барт, Р. (1975). Основы семиологии // Структурализм: «за» и «против». – Москва: Прогресс. Сс. 114 - 163.

7. Барт, Р. (1989). Риторика образа // Избранные работы. Семиотика. Поэтика. – Москва: Прогресс. Сс. 297 – 318.

8. Эко, У. (2007). Повествовательные структуры в произведениях Иэна Флеминга //Роль читателя. Исследования по семиотике текста. СПб: Симпозиум. Сс. 237 -269.

9. Пропп, В. (2001) Морфология волшебной сказки. – М.: Лабиринт. 143 с.

10. Johnson J. (2012) Super-history: Comic book superheroes and American society, 1938 to the present. – Jefferson, North Carolina, and London: McFarland. 220 р.

11. Кавелти, Дж. Г. (1996) Изучение литературных формул // Новое литературное обозрение, 1996, № 22, с.33-64. https://www.metodolog.ru/00438/00438.html

12. Аристотель (1927) Поэтика. – Ленинград: Academia. 121 c. https://imwerden.de/pdf/aristotel_poetika_academia_1927__ocr.pdf

13. Лосев, А. Ф., Шестаков, В.П. (1965). История эстетических категорий. – Москва: Искусство. 376 стр.

14. Benshoff, H.M., Griffin, S. (2009). American ideologies: discrimination and resistance // America on Film: Representing Race, Class, Gender, and Sexuality at the Movies https://books.google.by/books?id=8PwiBBLhwGEC&printsec=frontcover&hl=ru#v=onepage&q&f=true

15. Peralta, C. (2021). Irony and Iron Man. The Marvel Cinematic Universe and the postmodern rejection of values // Isn't it ironic? Irony in contemporary popular culture. London: Routledge. https://www.academia.edu/71370061/_Irony_and_Iron_Man_The_Postmodern_Values_of_the_Marvel_Cinematic_Universe_

16. Перумов, Н. (1993). Кольцо тьмы https://fantasy-worlds.org/series/id1819/

17. Васильева, Н., Некрасова, Н. (1995). Черная книга Арды https://fantlab.ru/work11105

18. Фрай, Н. (1987) Анатомия критики. http://readeralexey.narod.ru/Library/Frye_1987.pdf

19. Женетт, Ж. (1998). Повествовательный дискурс // Фигуры. В двух томах. Москва: Изд-во им. Сабашниковых. Сс. 60 – 280.