Мүмкіндігі шектеулі балалардың қажеттіліктерін бағалау мектепке дейінгі білім беру бағдарламасында

Мақала мектепке дейінгі білім беру ұйымдарына кіріктірілген мүмкіндігі шектеулі балаларды мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқытудың үлгілік бағдарламасын игеру проблемасын өзектендіреді. Онда педагогикалық диагностиканың негізгі аспектілеріне қысқаша талдау және мектеп жасына дейінгі мүмкіндігі шектеулі балалардың ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау ұсынылған. Авторлар мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту үлгілік бағдарламасы мазмұнын меңгерудің дәстүрлі мониторингі нормотиптік балалармен жалпы білім беру кеңістігіне енгізілген мүмкіндіктері шектеулі балалардың қажеттіліктеріне жеткіліксіз бағытталғанын атап өтті. Осыған байланысты олар мектепке дейінгі білім беру ұйымында бағдарламаны игеру процесінде балалардың осы тобының ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау құралдарын ұсынады және сипаттайды.

Әзірленген құралдарды эксперименттік тексеру үшін Алматы қаласының №21 санаториялық бөбекжай-балабақшасының КММ-де пилоттық зерттеу жүргізілді. Бұл зерттеудің жаңалығы психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу процесінде мектепке дейінгі топ тәрбиешілері өзара әрекеттесуінің жаңа әдісін әзірлеу және енгізу болып табылады. Бұл әдіс мүмкіндігі шектеулі балалардың дағдыларын алдын ала бағалауды қамтиды, бұл мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту бағдарламасын меңгерудің дәстүрлі мониторингін толықтырады және жақсартады.

Мақалада экспериментке қатысушылар қолданатын қадамдар мен әдістемелік тәсілдерді қоса алғанда, бұл процесс егжей-тегжейлі сипатталған. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту бағдарламасын іске асыратын мектепке дейінгі педагогтер (тәрбиешілер, қазақ тілі мұғалімі, музыка жетекшісі, дене шынықтыру нұсқаушысы) мен психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу мамандары арасындағы өзара іс-қимылды жандандыруға ерекше назар аударылады. Мақалада мұғалімдер мен мамандар арасындағы ынтымақтастық мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған білім беру процесінің сәтті бейімделуіне қалай ықпал ететіндігі, олардың инклюзивті білім беру ортасында толыққанды дамуына жағдай жасайтындығы көрсетілген.

1. Сайт АИБД ҰҒПО //www.special-edu.kz

2. Білім туралы Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі № 319 Заңы // https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z070000319_

3. Мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқытуды дамыту моделін бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 15 наурыздағы № 137 қаулысы //https://adilet.zan.kz/kaz/docs/P2100000137

4. Білім беру ұйымдарында психологиялық-педагогикалық қолдап отыру қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2022 жылғы 12 қаңтардағы № 6 бұйрығы //https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V2200026513

5. Организационно-методические основы педагогической поддержки детей с особыми образовательными потребностями в дошкольных организациях образования: Метод.рекомендации / Г.М. Коржова, Вишневская Т.А., Баймуратова А.Т., Завалишина О.В. – Алматы: ННПЦ РСИО, 2020. – 68 с.

6. Баймуратова А.Т., Дербисалова Г.С. Психолого-педагогическое сопровождение детей с особыми образовательными потребностями в общеобразовательном детском саду. Часть 1. Ситуационный анализ состояния коррекционно-педагогической поддержки детей с особыми образовательными потребностями в дошкольных общеобразовательных организациях Республики Казахстан: Метод.рекомендации. – Алматы, 2022. – 48 с.

7. Елисеева И.Г., Ерсарина А.К. Психолого-педагогическое сопровождение детей с особыми образовательными потребностями в общеобразовательной школе: Метод. рекомендации. – Алматы, 2019. – 118 с.

8. Алехина, С.А. Организация образовательного процесса для детей с ограниченными возможностями здоровья в детском саду: Сб. метод. рекомендаций / под ред. Е.В. Самсоновой. – М.: МГППУ, 2014. – 203 с.

9. Козырева О.А. Особенности и специфика образовательных потребностей детей с ограниченными возможностями здоровья //Современная наука. Актуальные проблемы теории и практики. – 2014. – №9-10. – С.33-37. – Серия «Гуманитарные науки».

10. Денискина В.З. Особые образовательные потребности детей с нарушением зрения //Дефектология. – 2012. - №6. – С.17-24.

11. Самсонова, Е.В. Организация образовательного процесса для детей с ограниченными возможностями здоровья в детском саду: Сб. метод. рекомендаций / под ред. Е.В. Самсоновой. – М.: МГППУ, 2014. – 203 с.

12. Семенович А.В. Нейропсихологическая диагностика и коррекция в детском возрасте. – М.: Академия, 2001. – 160 с.

13. Левченко И.Ю., Гусейнова А.А., Сатари В.В., Петровичева Ю.Ю. Технологии определения особых образовательных потребностей детей дошкольного возраста с нарушениями опорно-двигательного аппарата. – М., 2022.

14. Левченко И.Ю., Забрамная С.Д. Психолого-педагогическая диагностика. – М.: Академия, 2013. – 336 с.

15. Korobeynikov I.A., Babkina N.V. Students with Special Needs and Disabilities: Predicting the Psychosocial Development in a Modern Educational Environment. Clinical Psychology and Special Education. 2021, vol. 10, no. 2, pp. 239–252.

16. Психолого-педагогическая диагностика детей раннего и дошкольного возраста: Метод. рекомендации под ред. Е.А. Стребелевой. – М.: Просвещение, 2004. – 164 с.

17. Артемьева Т.В. Методы диагностики нарушений развития детей дошкольного возраста. – Казань: Отечество, 2013. – 142 с.

18. Ерсарина А.К. Система комплексной оценки проблем психосоциального развития детей раннего возраста: Метод. рекомендации. – Алматы: ННПЦ КП, 2017.

19. Ерсарина А.К. Психолого-педагогическая диагностика нарушений сенсомоторного развития детей дошкольного возраста: Метод. рекомендации. – Алматы: ННПЦ КП, 2017.

20. Ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау қағидаларын бекіту туралы ҚР БҒМ 2022 жылғы 12 қаңтардағы № 4 бұйрығы // https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V2200026618

21. Үлгілік оқу бағдарламасының мазмұнын игеру бойынша балалардың біліктері мен дағдыларының дамуына мониторинг жүргізу бойынша: Әдістемелік ұсынымдар. – Астана, 2017.