ӨЛШЕМДІ ҚАЗАҚ ТІЛІ ҮШІН ҚАБЫЛДАНҒАН ҚАЗАҚ ЛАТЫН ӘЛІПБИІ ЖӘНЕ ЖАЗУ ТУРАЛЫ ПІКІРЛЕР

Мақалада жаңа латын жазуына негізделген қазақ әліпбиі мәселелері қарастырылады. Ы.Алтынсариннен бастап, бүгінге дейінгі әліпбидің өзекті мәселелеріне арналған еңбектер талданады. Тілдің жазылған әліпби жүйесі, о тілде сөйлейтін ұлттың мәдениет ортасының белгісі. Үңгірлердің қабырғаларына, тау жыныстарына сурет салумен бастап, уақыт өте келе дамыған жазба жүйелері, өз ерекшеліктеріне сәйкес бейнелер тұжырымдама жазба жүйелері (pictographic or ideographicsystems), буын жазба жүйелері (syllabaries), абжад жазба жүйелері (abjads) және әліпби жазба жүйелері (alphabets) ретінде жіктелген. Қазіргі уақытта тілді
жазбаға аудару үшін ең алдымен әліпби жазба жүйесімен буын және абжад жазба жүйелері қолданылады. Түріктер және қазақтар әртүрлі географиялардағы бір тілдің түрлерінде сөйлесуі болғанымен, емледе әртүрлі әліпбилерді қолданғандықтан, тікелей өздерінің жазу тілдері арқылы бір-бірінің мәліметерін пайдалана алмады. Мақалада қазақ, түрік тілдерінің фонетикасын зерттеген ғалымдардың эксперименталды жұмыстарының нәтижелері көрсетіледі.

1. Jean G. (1987) Writing The Story Of Alphabets And Scripts, Discoveries, New York

2. Bussman H. (1998). Routledge Dictionary of Language and Linguistics, Routledge, London and New York

3. Усер Х. (2006) . Tùrk Yazı Sistemleri, Akçağ, Анкара.

4. Екер С. (2010). Çağdaş Tùrk Dili, Графикер, Анкара.

5. Қайдар Ҽ. (1998). Қазақ тілі энциклопедия, Алматы.

6. Алтынсарин Ы. (1879). Киргизская хрестоматия, Оренбург.

7. Алекторов А.Е. (1907). Киргизская хрестоматия, Омск.

8. Campbell G.L., Moseley C. (2012). The Routledge Handbook of Scripts and Alphabets, Roudledge, London.

9. Brown К., Miller J. (2013). The Cambridge Dictionary of Linguistics, Cambridge University Press, New York.

10. Хусанов Н., Расулова З. (2004). Lotın Yozuvıga Asoslangan O‗Zbek Alıfbosı Va Imlosı, Ташкент.

11. Шонанов Т. (1930). Самоучитель казахского языка для русских, Қазиздат. http://ipa.typeit.org – 05.11.2011

12. Смагулова Г. (ред). (2000). Академик Ниғмет Сауранбаевтің Еңбектері, Кенже Пресс, Алматы.

13. Бегалиев Г.Б., Гаврилов (1936). Қазақша-Орысша Сҿздік, Қазақстан Баспасы, Алматы.

14. Klein К. (1964). Recent Soviet Discussion on Reform of Russian Orthography, The Slavic and East European Journal, Vol. 8, No. 1 (Spring, 1964), pp. 54-61.