Түрік бастауыш сынып оқушыларының мектептегі қоршаған ортаның ластануы туралы көзқарастары

Бұл зерттеудің мақсаты түрік бастауыш сынып оқушыларының мектептегі қоршаған ортаның ластануы туралы көзқарастарын зерттеу болды. Бұл зерттеу сапалы зерттеу әдістеріне негізделген феноменологиялық зерттеу дизайнын қолданды. Зерттеу тобына Түркияның Балыкесир қаласындағы мемлекеттік бастауыш мектептің 2-4 сыныптарында оқитын барлығы 60 оқушы кірді. Деректерді жинау кезінде "ластану" формасы қолданылды. Деректерді талдау кезінде мазмұнды талдау әдісі қолданылды. Әр сұраққа оқушылардың жауаптары код пен санат бойынша талданды. Зерттеу нәтижелері бойынша оқушылар Қоршаған орта тұжырымдамасын табиғат, орман, таулар, теңіз, топырақ сияқты табиғи сұлулықтармен түсіндірді және олар қоршаған орта тірі және жансыз тіршілік иелерінен тұрады деп мәлімдеді. Олар қоршаған ортаның ластануы топырақтың, ауаның және судың ластануын қамтитынын атап өтті және олар қоршаған ортаның ластануын қоқыстармен, химиялық заттармен, буланумен және жағымсыз иістермен байланыстырды. Олар мұның себебін адамдардан көрді. Оқушылардың көпшілігі өз мектебіндегі қоршаған ортаны лас деп сипаттады. Оқушылар ережелерді сақтамады, оқушылардың экологиялық санасы жеткіліксіз дамыды, қоқыстар жерге тасталды, мектеп қызметшілері мектепте жақсы тазаланбады және т. б. мұның себептерінің бірін атауға болады. Оқушылар өз мектептерінде ластанудың алдын алу үшін қоқыс жәшіктерін пайдаланғаны және қоршаған ортаға қоқыс тастайтын адамдарға ескерту жасағаны байқалды. Олар мектеп әкімшілігі мен мұғалімдер де осыған байланысты қажетті сақтық шараларын қабылдағанын, бірақ оқушылар бұл мәселеге мұқият қарауы керек екенін және мектеп қызметкерлері айналасын көбірек тазалауы керек екенін атап өтті. Олар қайта өңдеуге арналған қоқыс жәшіктерінің санын көбейтуді және қажет болған жағдайда қоқыс тастайтындарға қылмыстық санкциялар енгізуді ұсынды. Оқушылар ресурстарды аз пайдалану керек, өйткені олар шектеулі, бұл қоршаған ортаның ластануын болдырмауға көмектеседі.

1. Alim, M. (2006). Avrupa Birliği uyelik surecinde Türkiye’de cevre ve ilkogretimde cevre egitimi. [Environmental education in Turkey during the European Union nationality process and environmental education in primary education]. Kastamonu Egitim Dergisi, 14(2), 599-616 [in Turkish]

2. Arik, S., & Yilmaz, M. (2017). Fen bilimleri ogetmen adaylarinin cevre sorunlarina yonelik tutumlari ve cevre kirliligine yonelik metaforik algıilari [Attitudes of science students towards environmental problems and metaphorical perceptions of environmental pollution]. Kastamonu Egitim Dergisi, 25(3), 1147-1164. [in Turkish]

3. Atasoy, E., & Erturk, H. (2008). Ilkogretim ogrencilerinin cevresel tutum ve cevre bilgisi uzerine bir alan arastirmasi [A field research of primary education students on environmental attitudes and environmental knowledge]. Erzincan Egitim Fakultesi Dergisi, 10(1), 105-122. [in Turkish]

4. Aydogdu, I. B. (2014). Yerel ve bölgesel düzeyde cevre kirliligi sorunlari: Elazig ili ornegi [Environmental pollution problems at the local and regional level: an example of Elazig province]. Firat Universitesi Harput Arastirmalari Dergisi, 1(1), 133-148. [in Turkish]

5. Buyukozturk, S., Kilic Cakmak, E., Akgun, O. E., Karadeniz, S., & Demirel, F. (2013). Bilimsel arastirma yontemleri. [Methods of scientific research] (16. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayincilik. [in Turkish]

6. Gungor, H., Ogelman, H. G., & Alkis, B. (2023). Küçük çocuklarin çevre hakkındaki görüşleri [Young children's views on the environment]. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education (IJTASE), 12(2), 143-157. [in Turkish]

7. Kahyaoglu, M. (2009). Ogretmen adaylarinin fen ve teknoloji dersinde cevresel problemlerin ogretimine yonelik bakis acilari, hazir bulunuşluklari ve oz-yeterliliklerinin belirlenmesi [Determination of teacher candidates' needs, readiness and competencies for teaching environmental problems in science and technology course]. Mehmet Akif Ersoy Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 9(17), 28-40. [in Turkish]

8. Kivrak, A. H., & Uyanik, G. (2020). Ilkokul dorduncu sinif ogrencilerinin cevre kirliligine yonelik zihinsel modellerinin belirlenmesi [Determination of mental models of primary school fourth class students towards environmental pollution]. Egitim ve Teknoloji, 2(1), 1-15. [in Turkish]

9. Marzuki, İ, Samsuri, A, & Fong, S. Y. (2015). Study on environmental noise pollution at three different primary schools in Kuala Terengganu, Terengganu State. Journal of Sustainability Science and Management 10(2), 103-111.

10. Perera, F. (2018). Pollution from fossil-fuel combustion is the leading environmental threat to global pediatric health and equity: Solutions exist. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(1), 16.

11. Sayan, Y., & Cetin, G. (2018). Ilkokul ogrencilerinin okuldaki cevre kirliligi ve geri donusum ile ilgili algilari [Primary school students' perceptions about environmental pollution and recovery at school]. Uluslararası Necatibey Egitim ve Sosyal Bilimler Araştırmaları Kongresi (UNESAK 2018), 26-28 Ekim 2018. [in Turkish]

12. Sukma, E., Ramadhan, S., & Indriyani, V. (2020). Integration of environmental education in elementary schools. In Journal of Physics: Conference Series, 481(1), p. 012136). IOP Publishing.

13. Uyanik, G. (2017). Ilkokul ogrencilerinin cevre kirliligine iliskin gorusleri [Views of primary school students on environmental pollution]. Van Yuzuncu Yil Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 14(1), 1574-1600.[in Turkish]

14. Yildirim, A., & Simsek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel arastirma yontemleri [Methods of qualitative research in social sciences]. Ankara: Seckin Yayincilik. [in Turkish]

15. Zhao, Z., Zhang,, Z., Wang, Z., Ferm, M., Liang, Y., Norback, D. (2008). Asthmatic symptoms among pupils in relation to winter ındoor and outdoor air pollution in schools in Taiyuan, China. Environmental Health Perspectives,116(1), 90-97.