Preview

Қазақ Ұлттық Қыздар Педагогикалық Университетінің Хабаршысы

Кеңейтілген іздеу
№ 2 (2021)
Шығарылымды жүктеу PDF (Russian)
https://doi.org/10.52512/2306-5079-2021-86-2

ПЕДАГОГИКА ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯ 

7-19 826
Аннотация

Студенттердін оқыту процесі тиімділігін арттыру, олардың дербестігін жандандыру жолдарын іздеу, оқытушы мен студенттің нәтижелі диалогқа шығуы қазіргі заманғы білім берудің өзекті мәселелері болып табылады. Студенттерді оқытудың кредиттік жүйесі жағдайында басты міндеттер білім көлемін біріздендіру, оқытуды барынша дараландыру үшін жағдай жасау, білім алушылардың өзіндік жұмысының рөлі мен тиімділігін күшейту болып табылады. Біз студенттердің критериалды бағалау технологиясын қолдану арқылы өзін-өзі бақылау және өзара бақылау дағдыларын меңгеруі өте қажет деп санаймыз, ал критерийлерді қолдану нақты бағалау рәсімдерінің артықшылықтары мен кемшіліктерін бағалауға мүмкіндік береді. Мақалада авторлардың Инновациялық Еуразия университетінің 1-2 курс студенттері арасында жүргізген педагогикалық зерттеу нәтижелері сипатталған, онда құрал ретінде мұғалімнің оқушылармен өзара әрекеттесу мәселелерін анықтау үшін Л.В. Байбородованың әдістемесі таңдалған. Зерттеу барысында студенттердің оқу процесінде туындайтын проблемалары талданды, оқытушы мен студентке тиімді өзара әрекеттесу процесін құруға мүмкіндік беретін дәріс және практикалық сабақтарды ұйымдастыру және өткізу алгоритмдері ұсынылды, ұсынылған алгоритмдерді сынақтан өткізу нәтижелері сипатталды. Өткізілген эксперимент критериалды бағалауды пайдалану ЖОО-да педагогикалық өзара іс-қимылды тиімді ұйымдастыруға мүмкіндік беретінін көрсетті.

20-30 892
Аннотация

Сыни тұрғыдан ойлау тұжырымдамасын түсіну қажеттілігі қазіргі заманғы адамға қойылатын талаптардан туындайды, бұдан басқа, сыни тұрғыдан ойлау Қазақстан Республикасының білім мен ғылымды дамытудың мемлекеттік стратегиясының маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Біз бұл тақырып еліміздің білім беру жүйесімен бірге дамитынына сенімдіміз. Мақалада ұсынылған мониторингтік зерттеу Қазақстандағы бірінші, оның мақсаты-орта білім берудің жаңартылған мазмұнының бағдарламасын қабылдау мен енгізуден өткен жылдар ішінде сыни ойлау туралы түсінік ойлау тәсілі ретінде оқушыларға қаншалықты сәтті жеткізілгенін анықтау. Зерттеуде студенттердің екі тобы салыстырылды: орта білім берудің жаңартылған мазмұны бойынша білім алған және оқымаған студенттер сыни ойлау ұғымын оқушылардың қаншалықты тиімді меңгергенін білу үшін. Мониторинг нәтижелері бойынша студенттердің екі тобы арасында айтарлықтай айырмашылық табылған жоқ, бірақ респонденттердің жауаптары "сыни ойлау" ұғымын қабылдауда Төтенше және сыни жағдайларда шешім қабылдау, талдау, қорытынды, өзін-өзі реттеу, шешім қабылдау жылдамдығы және нақты ғылымдардағы жетістіктер сияқты ұғымдар арасында тұрақты ажыратылмайтындығын көрсетті. Мақаланың соңында алынған мәліметтерді басқа зерттеулер үшін одан әрі пайдалану бойынша ұсыныстар берілген.

31-41 604
Аннотация

Логикалық дұрыс ойлап, түсіну арқылы ғана біз айналамыздағы заттардың себеп-салдарлы байланыстарын, бір-біріне тәуелділігі, шығу тегі мен даму жолын ажыратамыз.  Логикалық дұрыс ойлану үдерісі оқушының өз болжамдарына күмәнмен, сын тұрғысынан қарай отырып, сол арқылы әлем, тіршілік, жаратылыс туралы өзінің түсінігін тереңдетіп, кеңейтуге ұмтылу мүмкіндігін ұлғайтады. Логика ойлау үдерісі  - дүниені ғылыми тұрғыдан танып-білудің нәтижесі, сыртқы дүниедегі заттар мен құбылыстардың адам миында жатталып қалуы, сол бейненің дұрыс формалары мен заңдарын, ережелерін қарастыруы. Ойлаудың логикалық әдістері балалар мектепке келгеннен күннен бастап өздігінен қалыптаса алмайды, ол үшін мұғалім логикалық білім мен дағдылардың негізін қалауы керек,  балалардың жас мүмкіндіктерін ескере отырып, әрбір іс-әрекетті, амалдардың сипаттай отыра, материалды пысықтау керек. Сол себепті оқытуда логикалық тапсырмаларды көптеп пайдалану сапалы оқытудың маңызды факторы болып табылады. Ал логикалық амал-тәсілдерін, ойлау формаларын, ұғым, пайым, пікірді ой қорытындылары бойынша бастауыш мектеп оқушыларына игерту бастауыш мектеп бағдарламасында қарастырылған.   Бұл мақалада бастауыш сынып оқушыларының логикалық ойлау дағдыларын қалыптастыру әдісі ретінде бастауыштағы негізгі пәндер бойынша тапсырмалар жүйесін орындау үшін педагогикалық алғышарттар, логикалық ұғымдарды практикалық тұрғыдан зерттеу дағдылары мен құралдары қарастырылады.

42-53 832
Аннотация

Бастауыш сынып оқушыларының арасында жазу және оқу дағдылары қалыптаспаған балалардың саны едәуір көбейгендігі байқалады. Жазбаша сөйлеу тілінің "айрықша" бұзылысы, яғни  дисграфия  бастауыш сынып оқушыларының мектеп бағдарламасын игеруіне үлкен кедергі келтіреді, бұл белгілі бір уақытта бірқатар оқу пәндері бойынша білім беру бағдарламасын толық көлемде игеруге мүмкіндік бермейді, сондықтан дисграфияны анықтау және түзету өзекті мәселелердің бірі болып табылады. Мақалада жазу үрдісі нейропсихологиялық тұрғыдан қарастырылған және жазу үрдісінің арнайы кезеңдері атап көрсетілген. Жазу үрдісінің бұзылуына байланысты авторлардың берген анықтамалары талданған, дисграфияның жіктелуі қысқаша сипатталған, жазбаша сөйлеу бұзылыстарын уақытылы анықтау мен нейропсихологиялық көзқарасты ескере отырып, тиісті түзету жұмыстарын әзірлеудің маңыздылығы атап өтілген және теориялық дереккөздерді талдау негізінде дисграфияны зерттеудің заманауи көріністері мен болашақ бағыттары қарастырылған. "Инновация" ұғымына анықтама бере отырып, дисграфияны түзетуде инновациялық тәсілдердің бірі – мишық стимуляциясын қолданудың маңызы сипатталған, яғни"balametrics"кешенінде жаттығуларды орындау үлгілері көрсетілген. Мақалада қазақ тілінде білім алатын бастауыш сынып оқушыларының жазуында кездесетін қателерді талдау негізінде жүргізілген анықтаушы және қалыптастырушы тәжірибенің әдістемесі мен нәтижесі сипатталады.

ЖАРАТЫЛЫСТАНУ 

55-66 654
Аннотация

 Бұл мақалада біз көптілді білім беру жағдайында генетика пәні бойынша студенттердің өзіндік жұмысын ұйымдастырудың бірнеше әдістері мен әдістерін ұсынамыз. Биология пәнін әдістемелік жетілдіру барысы жылдан жылға жан-жақты зерттеліп, зерттеу нәтижелері жарияланады. Осы тұрғыдан алғанда, соңғы жылдары шетелдік және отандық авторлардың еңбектерінде көрсетілгендей, университетте биологияны оқыту және өзіндік жұмысты ұйымдастыруға талдау жасалды. Мақалада Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінде көптілді білім беру жағдайында болашақ биология мұғалімдерінің өзіндік жұмысын ұйымдастыру негізінде генетиканы оқыту тәжірибесі ұсынылған. Өздік жұмыстың тиімділігін тексеруге бағытталған эксперименттік зерттеулердің нәтижелері келтірілген. Біз жүргізген талдау биолог студенттерді педагогикалық зерттеулердің объектісі ретінде әдістемелік даярлау кәсіби дайындық жүйесінің әртүрлі аспектілерін қамтуы керек деген қорытынды жасауға мүмкіндік берді. Өз бетінше жұмыс жасау арқылы генетиканы ағылшын тілінде оқыту процесі білім алушыларды пәнді де, ағылшын тілін де одан әрі тереңдетіп оқуға итермелейді.

67-77 604
Аннотация

Бұл мaқалада жоғары оқy орындарында жаңа ақпараттық технологиялардың қазақ тілінде аз, әрі қол жетімсіз мәселесі алға тартылды, электрондық оқyлықтар туралы теориялық мәліметтерге сүйене отырып, артықшылығы мен кемшіліктеріне талдау жүргізілді. Оқытушылар оқулықтарында мультимедия қолдану және  оның тиімділігі мен пайдалылығы жайында сөз болады, сонымен қатар академиялық ойындар мен интерактивті веб-сайттар сияқты сандық ресурстарды  қосу арқылы құнды етуге тырысады. Қазіргі кезде компьютер көмегімен құрастырылған оқулықтардың танымалдығы жайында қозғалды,  электрондық оқyлықтарды құрастыратын бағдарламаларға анализ жасалып, тәжірибеден өткізілді. Элeктронды ақпараттық құралдарды жасауда оқyлықты әдістемелік қамтамасыз етyдің маңыздылығы жайында талданады.  Электрондық оқyлықтармен оқытyдың барлық негізгі  кезеңдерін автоматтандырy оқy материалдарының  мазмұнын бақылауға және қорытынды бағалаулардың ұсынысын жасауға дейін көзделген, соның арқасында  барлық  міндетті оқулық материалдары жарқын, қызықты, ақыл үлесімен ойындық жүріске, яғни  кең қолданысқа ие, мультимедиалық түрі графиктерде,  соның ішінде интерактивтік  және дауыс жүргізу арқылы  ауыстырылады. Химия пәні бойынша білім алушылар мен оқытушыларға қазақ тілінде қолдануға ыңғайлы электрондық оқyлық құрастырылды, оқулықтың тиімділігі теориялық мәліметтерге, сауалнамаларға сәйкес анализ жасалып зерттеу жүргізілді, зерттеудің талдау нәтижелері бойынша оң көрсеткішті көрсетті.

ФИЗИКА, МАТЕМАТИКА, ИНФОРМАТИКА 

79-89 523
Аннотация

Жұмыста білім алушылардың логикалық-алгоритмдік мәдениетін қалыптастыру қажеттілігі негізделеді, бұл оқу материалын саналы түрде қабылдауға ықпал етеді, бұл жас ұрпаққа ақпараттық және компьютерлік сауаттылықты қалыптастыру үшін заманауи мектеп пен университет біліміне сәйкес келеді. Оқушыларды жаңа жағдайда логикалық білімдерін жалпылауға, жүйелеуге, қолдануға, алған білімдерін бір пәннен екінші пәнге ауыстыруға үйрету - қазіргі мектептің басты міндеттерінің бірі. Сонымен қатар, оларды игерудің логикалық-алгоритмдік деңгейі білімнің толықтығы мен тиімділігі сияқты сапаны қамтамасыз етеді, яғни студент білімнің барлық жетекші элементтерін тізімдей алады, олардың әрқайсысына анықтама бере алады, олардың негізгі белгілерін сипаттай алады, сонымен қатар алынған білім мен дағдыларды қолдана отырып, тақырып бойынша тапсырмаларды орындай алады. Білім беру үдерісін ұйымдастырудың практикалық тәжірибесін жинақтау жаратылыстану-ғылыми пәндерді оқыту процесінде пәнаралық байланыстар негізінде білім алушылардың логикалық-алгоритмдік мәдениетін қалыптастыруды ұйымдастыру бойынша әдістемелік пікірлер ұсынуға мүмкіндік берді. Мақалада бұл әдіс университетте аудиториялық жұмысты ұйымдастырудың жаңа формаларының бірі – кешенді семинарлардың көмегімен жүзеге асырылады. "Гармоникалық тербелістер" және "Интеграл және оны физикада қолдану"тақырыптары бойынша кешенді семинарлар өткізу жоспарлары келтірілген.

90-104 896
Аннотация

Мақалада ұсынылған зерттеуде білім беруде критериалды бағалауды іске асыру мәселесі бойынша әлемдік тәжірибеге талдау және жалпылау жүргізілді, білім беру практикасында критериалды бағалауды пайдалану тәуекелдерінің жүйесі анықталды, оқушылардың білім беру нәтижелерін бағалауды ұйымдастыру кезінде Қазақстан педагогтары пайдаланатын әдістемелік ұсынымдар мен оқу-әдістемелік құралдарға талдау жасалды, оқушыларды математиканы оқытуда білім беруді бағалаудың проблемалық аспектілерін анықтау бойынша фокус-топтық сауалнама жүргізілді. Жүргізілген зерттеу және критерийлер негізінде бағалаудың кең әлеуетті артықшылықтарына қарамастан, қазақстандық ғалымдар мен педагогтер зерделеуге жеткілікті назар аудармайтын білім беру практикасында осындай бағалауды ойдан шығармай пайдаланудың проблемалық аспектілері туындайтынын атап өту қажет.  Білім беру практикасында критериалды бағалауды пайдалану тиімділігі көптеген факторларға байланысты: бағалау критерийлерінің бір мәнді және анық болуына, оларды бағалаушылардың бірыңғай түсіндіруіне; пән саласындағы әдістердің, құралдардың және бағалау материалдарының сәйкестігіне; педагогтердің бағалаушы ретіндегі құзыреттілік деңгейіне. Бағалаудың жаңа жүйесін енгізу бағалаудың құралдары мен рәсімдерін жасау мен жетілдіру, критериалды бағалаудың неғұрлым тиімді практикаларын зерделеу, оларды қазақстандық білім беру жүйесінің шынайылығына бейімдеу жөніндегі тұрақты жұмыспен ұштасуы тиіс.

105-114 208
Аннотация

Мақалада тригонометриялық бос мүшелі екінші ретті тұрақты коэффициентті сызықты дифференциалдық теңдеулер мектеп курсына бейімделіп зерттелді. Теңдеуді шешудің негізгі элементар әдістемелік тәсілдері келтірілді. Көптеген құбылыстардың моделі болып табылатын тригонометриялық бос мүшелі, екінші ретті тұрақты коэфициентті сызықты дифференциалдық теңдеудің шешімдері зерттелді. Сонымен қатар, теңдеу және оның шешімдерінің дүниетанымдық мағыналары туралы баяндалды. Алынған нәтижелер теоремалар түрінде негізделген. Зерттеудің негізгі жаңалығы сол нәтижелердің элементар әдістермен дәлелденіп, қорытылып шығарылуы болып табылады. Келтірілген тұжырымдар орта мектеп математикасының әдістемелері аясында дәлелденді. Жалпы математикада белгілі бұл теория орта мектеп математикасына енгізілуге толық лайықталып, мектеп оқушысына ұғынықты жаңаша элементар әдістемелер арқылы жасақталынды. Зерттеудің негізгі мақсаты - бос мүшелі, екінші ретті тұрақты коэффициентті сызықты дифференциалдық теңдеуді шешу әдістерін мектеп оқушысы меңгеруге мүмкін деңгейде жасақтау. Нәтижесінде жаратылыстану-математикалық бағытындағы орта мектептерде жай дифференциалдық теңдеулер бастамалары бойынша арнайы курс бағдарламасын құрып, оған сәйкес мазмұндық материалды дайындау және оларды қарапайым оқыту әдістемесімен қамтамасыз ету болмақ.

115-126 495
Аннотация

Мақалада ойлау әрекеті тұжырымдамасының мәні қарастырылады,адамның ойлау мәселесі талданады, орта мектеп оқушыларының ақыл-ой әрекетін  қалыптастырудағы құрастыру есептері міндеттерінің  рөлі көрсетілген. Құрастыру есептері міндеттерінің басты ерекшелігі   проблемаларды  шешудің  іздеу дағдыларын дамытады, мүмкін болатын тәуелсіз зерттеулермен танысады, геометриялық көріністерді дамытуға және білімді, дағдыларды өңдеуге ықпал етеді, осылайша геометрияны оқытудың қолданбалы бағыты ғана емес, сонымен қатар политехникалық білім де артады. Құрастыру есептері міндеттері олардың формалды көзқарасына жол бермейді, олар шешілуі керек проблемалық жағдайды жасайды, нәтижесінде  ақыл-ой  белсенділігінің деңгейі артады. Педагогикалық тәжірибе көрсеткендей, уақыттың  жетіспеуіне  байланысты мұғалімдер құрастыру есептер міндеттеріне қайта оралудың қажеттігін байқамайды, ал  мектеп оқулықтарында құрастыру есептері міндеттеріне аз көңіл бөлінеді, сондықтан осы тақырып бойынша факультатив сабақтар мен элективті семинарлар қажет. Сабақтардың оңтайлы саны 10 сағатты құрауы керек, әсіресе бұл 7,8,9 - сыныптарға қатысты. Авторлар Орал қаласы мектептері  бірінің 7– сынып оқушылары арасында өз әдістемесін (айқындаушы, қалыптастырушы және бақылау кезеңдері) апробациялады.

127-135 555
Аннотация

Бұл мақалада екі өлшемді жылу теңдеуі үшін Яненко алгоритмінің параллель орындалуы қарастырылады, жылу өткізгіштік теңдеуін сандық шешу үшін қуалау әдісі қолданылды. Тізбекті бағдарлама жүзеге асырылуы  бойлық-көлденең қуалау әдісімен екі бөлшектік қадамда қарапайым жүзеге асырылады, алайда, айқын емес сұлбамен орындалатын екі бөлшектік қадамды параллельдеу деректердің процесаралық коммуникация жасауына байланысты қиын болып табылады. Зерттеу жұмсысында жылу өткізгіштік есебі үшін Яненко әдісін қолдануда деректерді бір өлшемді декомпозициямен параллельді үлестірілуі бейнеленген. 1D декомпозициясын қолдана отырып, осы тапсырманы параллельдеу нәтижелері алынды және параллельді бағдарламаны бағалау мақсатында үдеу және тиімділік суреттері талданды. Қазіргі кезде процестерді дифференциалдық теңдеулерді сандық шешу арқылы модельдеу ғылымның әр саласында кең қолданылады, ең көп таралған әдістер дифференциалдық есепті сызықтық алгебралық теңдеулер жүйесіне келтіреді, осындай жүйелерді шешетін әдістерге іске қосудың түрлі нұсқалары кіреді. Көп ядролы процессорлар мен графикалық үдеткіштерді қолдана отырып, есептеу жүйелерінің пайда болуы мен дамуы іске қосу параллельдеу мәселесін өзекті етеді; зерттеу нәтижелері ғылыми-зерттеу институттары мен университеттерде сабақ беру үшін қолданылады.

136-144 1100
Аннотация

Бұл зерттеу адамдардың әулеметтік желілерде жариялаған мәтін негізінде психологиялық типін Myers-Briggs Type Index классификациясы бойынша анықтайтын машиналық оқыту әдістерін қолданып, классификатор жасауға бағытталған. Мақала тұлға типін анықтау тапсырмасын машиналық оқытуды пайдалану арқылы автоматтандыруды жүзеге асыруға негізделген, MBTI тұлға индикаторы арқылы жеке тұлғаның ерекшеліктерін анықтауға түсініктеме келтірілген. Машиналық оқытудың логистикалық регрессия, кездейсоқ орман және анықтамалық векторлар әдістері қолданылған, осыған ұқсас жұмыстарға әдеби талдау жасалған. Мақалада зерттеу жұмысының барысы мен әр классификатордың нәтижелері және қолданылған тәсілдердің талдауы берілген. Қазіргі карантиндік шектеулер жағдайында адамдардың онлайн жұмыс форматына ауысуына байланысты компанияларда кадрларды іріктеуде осындай зерттеулер үлкен көмегін тигізуі мүмкін, себебі зерттеу адамдардың жеке қасиеттерін әлеуметтік желідегі жазбаларына байланысты анықтауды көздейді. Бұл жұмыста қазақ тілі үшін қолдануда қарапайым, әрі көп есептеу қуаттылығын қажет етпейтін, ең тиімді машиналық оқыту алгоритмдері пайдаланылған және сәйкесінше әр әдіс үшін жұмыс нәтижелері келтірілген, келтірілген әдістердің ішінде анықтамалық векторлар әдісі арқылы қазақ тіліне арналған классификатордың дәлдігі мен сенімділігі жақсы деңгейде болды.

ФИЛОЛОГИЯ 

147-157 547
Аннотация

Мақалада тілдік маңызы бар терминдердің концепт тұрғысында зерттелу маңыздылығы тұрғыда айтылған, соның ішінде қазақ ұлтының дүниетанымдық ерекшелігін көрсететін концептілердің бірі «аманат» концептісі тарқатып жазылды. Аманат концептісінің когнитивті тұрғыдан ашып жазу үшін бинарлық оппозициялық жұбын келтіру керек,  оппозициялық жұпты «қиянат» концептісі құрайды, сондықтан қиянат концептісін айта отырып, аманат концептісінің ұлт үшін маңыздылығын анықтауға болады. Аманат ұғымының ХІХ-ХХ ғасырлардағы қолданысын анықтау үшін сол кезеңдегі дереккөздермен жұмыс жасалды, мысалы, саяхатшы Ф.А.Фиельструп, тарихшы Е.Бекмаханов еңбектерінде кездескен аманат концептісі сол заманды сипаттай отырып, халықтың дүниетанымын көрсетеді,сонымен қоса, халық санасына берік бекіген мақал-мәтелдердегі талдауы мақалада кеңінен көрініс тапты. Қиянaт aдaмғa жaсaлғaн зоpлық-зомбылықты, әдiлeтсiздiктi, өктeмдiк пeн озбыpлықты бiлдipeтiн ұғым ретінде кең түрде талқыланады, қиянaт жaсaғaн aдaмның aдaмгepшiлiк қaсиeттepi жойылaды деп есептелген.  Қиянат концептісі  аманат концептісіне бинарлық оппозициялық жұп құрайды, адaмға қатысты қиянaт түpлepiн топтaстыpдық, өзiңe қaтысты қиянaт  жaсaмaу - бұл өз сeзiм мүшeлepiнe қиянaт жaсaмaу, өтipiк aйту, дөpeкi сөйлeу – тiлгe қиянaт.  Қазіргі қоғам аманат пен қиянат концептісін қаншалықты терең түсінетіндігі туралы анықтау үшін әлеуметтік сауалнама жүргізіліп, нәтижелері келтірілді.

158-168 639
Аннотация

Тіпті мобильді қосымшаларға деген жаппай қызығушылық олардың ағылшын тілін шет тілі ретінде оқыту құралы ретінде оқу бағдарламаларына интеграциялануына ықпал етпеді. Осы шолу зерттеулерінің мақсаты шет тілін оқытуда мобильді технологияларды қолданудың қазіргі жағдайы мен перспективаларын анықтау болып табылады. Зерттеудің әдіснамалық негізі зерттеу тақырыбы бойынша әдеби деректерді теориялық талдау. Австралия, Қытай, Иран, Түркия, Сауд Арабиясы, Кипр, Жапония, Малайзия, Испания, Тайвань және басқа елдерде жүргізілген заманауи эмпирикалық зерттеулердің нәтижелері бойынша, шет тілдерін оқытуда мобильді технологияларды қолдану көп жағдайда классикалық педагогикалық құралдармен салыстырғанда мобильді құрылғылардың бірқатар артықшылықтарына байланысты оң нәтиже береді. Сонымен қатар, зерттеушілер мобильді технологияларды қолданумен қатар, оқу іс-әрекетінің басқа да аспектілерін қамтитын әдіснамалық негізделген, статистикалық маңызды зерттеулер жүргізуді үйренуі керек. Авторлар қосымшаларды үйрену кезінде зерттеушілер студенттерге қажет нәрсенің бәрін үйрете алатын мобильді қосымшаны табуға тырыспауы керек, бірақ жеке қосымшалардың шет тілін үйренуге көмектесетін тәсілдерін үйрену керек деген қорытындыға келді.

ӨНЕР ЖӘНЕ МӘДЕНИЕТ 

170-178 654
Аннотация

Экодизайн – адамға жайлы, әрі ыңғайлы, әрі үйлесімді болатын қоршаған ортаны қорғауға баса назар аудартатын дизайндағы және сәулеттегі ағым. Мақалада қазіргі заманауи ұлттық өнердегі экодизайн мәселесінің ғылыми-педагогикалық өндіріске енгізілуі, экодизайн мәселесінің педагогикалық негізі ғылыми теориялық және практикалық мазмұны әртүрлі аспектіде қарастырылады. Ұлттық өнердегі экодизайнның педагогикалық аспектіде зерттеудің мақсаты дәстүрлі және заманауи ұлттық өнердегі экодизайнның қолданысы мен маңызы, эстетикалық және экологиялық сипатын көрсету көзделді. Этностың тұрмыстық мәдениетінің көрсеткіші ұлттық өнердегі экодизайндағы табиғи тазалық пен көркем сұлулықтың үйлесімін педагогикалық аспектіде қарастыру барысында ғылыми әдебиеттер мен әралуан дереккөздерге талдау жасау, жүйелеу, сауалнамалар жүргізу, баяндау, түсіндіру, өңдеу секілді көптеген әдіс-тәсілдер пайдаланылды. Ғылыми зерттеудің нәтижелері көркем білім беру мен өзге де кәсіби сала мамандарына ғылыми-педагогикалық және өндірістік тәжірибиелік материалдар ретінде ұсыну көзделеді. Білім беру жүйесіндегі экодизайндық бағыттағы педагогика ғылымы болашақ ұрпаққа білім мен тәрбиенің, табиғат пен адамның үйлесімін, этнос пен мәдениеттің тұтастығын, өнер мен өмірдің ажырамас бірлігін жүзеге асырудың бағыт-бағдары мен жүйесін көрсетеді.

179-190 672
Аннотация

Қазақстанның қазіргі заманғы өнер шеберлері үшін классикалық мәдениет үлгілері мен модернистік өнердің пайда болу маңыздылығымен қатар, бүгінгі таңда қазақ халқы өнері дәстүрдің бірыңғай өрісіне айналуда. Интертекстуалдылық, әлемдік және ұлттық кескіндеме мен мүсіннің әртүрлі деңгейдегі тұрақты диалогы өнердегі жаңа мәнерлілікті іздеуді анықтайды. Бұл мақалада көркем сөздердің жаңа формаларын дамытудағы интертекстуалдылықтың рөлі, атап айтқанда қазіргі қазақстандық мүсіншілердің (С. Бекботаев, Д.Сарбасов, З.Қожамқұлов), зергерлер (А.Мұқажанов), гобелен шеберлері (А.Бапанов) салған мәдени құндылықтардың кеңістігі ретіндегі маңызы сақталуда. Материалмен берілген эксперименттер рәсім, шығармашылық акт, жеке авторлық стильді іздеу, суретшінің заманауи көзқарасын білдіру құралдары ретінде қабылданады. Жаһандану процесіне байланысты өзінің ұлттық бірегейлігін жоғалту қаупі шеберлер замандастары санасында ұлттың рухани негіздерін оятуға арналған авторлық миф шығармашылыққа деген қызығушылығын оятатыны көрсетілген. Механикалық бөлшектер арқылы мүсіншілер қазіргі адамның этикалық және психологиялық жағдайын жасау үшін жаңа мифтер жасайды, ал сәндік-қолданбалы өнер шеберлерінің жұмысында бриколаж мифтің құрылысына жақын әртүрлі материалдар мен текстуралардың, мағыналар мен суреттердің үйлесімі ретінде қолданылады.

191-198 534
Аннотация

Зерттеу тұжырымдамасы қазақтың дәстүрлі әйел костюмінің құрылымын полифункционалды әлеуметтік-мәдени құбылыс ретінде түсінумен анықталады. Бұл мақалада әлеуметтік маңызы бар терең символдық белгілер жүйесі болып табылатын ұлттық костюм «Этнодизайн» пәнін оқу барысында студент-дизайнерлердің дизайн-ойлау мен кәсіби құзыреттілігін жетілдіруге ықпал ететін сауатты жобалаудың үлгісі ретінде қарастырылады. Болашақ мамандардың зерттеу дағдыларын қалыптастыру процесінде бастапқы көзді сауатты оқу және оның негізінде дәстүрлер мен жаңашылдықты біріктіретін сұранысқа ие және бәсекеге қабілетті авторлық коллекцияларды және халық құндылықтарын сақтау, жаңғырту және танымал ету бойынша ғылыми жобаларды құру үшін қажетті дәстүрлі костюмнің әлеуетіне ерекше назар аударылады. Бұдан басқа, ұлттық жобалау тәжірибесі костюм кешенінің халықтың дүниетанымын, материалдық және рухани мәдениетін бейнелеу және қалыптастыру қабілетін түсіну мақсатында зерттеледі. Оның композициялық және құрылымдық шешімінде жасырылған ақпарат қазіргі заманғы дизайн қызметі үшін құнды, ол өз кезегінде қоғам идеологиясына үлкен әсер етеді, сондықтан жаңа идеяларды қалыптастыру үшін жоғары жауапкершілікті сезініп, жалпыадамзаттық құндылықтарға сүйене отырып, әлемді өзгертуі керек.



ISSN 2306-5079 (Print)