Бұл мақалада жоба әдісін қолдана отырып, биология бойынша жобалау-зерттеу қызметін ұйымдастыру ерекшеліктері қарастырылады. Жоба әдісімен оқытудың ашықтық пен ізгілендіру қағидаттарының ерекшеліктері көрсетілген. Сонымен қатар жобалық оқыту әдістемесінде оқушының тұлға ретінде көпжақты қалыптасуын қамтамасыз ететін әртүрлі тәсілдер сипатталған. Мақала оқу жобаларын енгізу ерекшеліктерін анықтау, биологияны оқытуға қатысты оларды іске асыру алгоритмін әзірлеу бойынша зерттеу нәтижелерін білдіреді. Алынған нәтижелер технологиялық модельді апробациялау жобалық қызметтің құзыретіндегі контекстінде әмбебап оқу іс-әрекеттерін қалыптастыру үшін жоба әдісінің тиімділігін айқын дәлелдейді. ХХ ғасырдың бірінші жартысында жасалған жоба әдісі қазіргі ақпараттық қоғамда тағы да өзекті болып отыр.

Геологиялық-геоморфологиялық білім Жер туралы ғылымның негізгі зерттеу нысандарының бірі – жер қыртысының даму заңдылықтары туралы білім алушыларға объективті түсінік қалыптастыруға мүмкіндік береді. Жер қыртысы географиялық қабықтың жоғарғы, қатты геологиялық бөлігі болып табылатындықтан, оның даму заңдылықтарын зерттеу - бүгінгі таңда өзекті мәселелердің бірі. Жер қыртысы дамуының басты кезеңдері біртұтас тектоникалық циклді құрайды және оның құрылымының алуан түрлілігі ұзақ геологиялық даму кезеңдерінен өтуімен түсіндіріледі. Геологиялық уақыт аралығында жер қыртысы жиі өзгерістерге ұшырап, ұдайы дамып отырады. Сондықтан мақалада жер қыртысының табиғаты және үздіксіз дамуындағы заңдылықтары қарастырылған, олар: жер қыртысы қабаттарының орналасуы, литосфералық тақталардың үнемі қозғалыста болуы, гипсометриялық тепе-теңдіктің өзгеруі, пайдалы қазбалардың қалыптасуы мен таралуы, құрлықтар мен мұхиттар аумақтарының сақталуы, құрлықтардың қайта бірігу мүмкіндігі туралы.

Мақалада зерттеу іс-әрекетін ұйымдастыру технологиясы туралы жалпы мәліметтер, типері және оларға қойылатын талаптар туралы айтылған. Зерттеу жұмысын орындау кезеңдері туралы ақпарат берілген. Зерттеу жұмысының орындалу мерзіміне байланысты бөлінуі туралы айтылған. Ғылыми – педагогикалық зерттеу әдістері және студенттердің ғылыми зерттеу жұмыстары туралы айтылған. «Құрғақ қалдықты анықтау» зертханалық жұмыс тақырыбы бойынша дидактикалық материалдар көрсетілген.

Мақалада орта мектепте жаңартылған білім беру жүйесінде физика пәнін математика пәнімен, оның ішінде алгебра курсымен пәнаралық байланыста оқыту ерекшеліктері туралы айтылады. Сонымен қатар, қойылған мәселеге сәйкес орта мектептің негізгі буынындағы физика пәнін оқытудағы әдістемелік міндеттер нақтыланған. Жалпы физиканы пән немесе ғылым ретінде математикасыз елестету мүмкін емес, сондықтан мақаланың кіріспе бөлімінде физика мен математиканың пәнаралық байланысы туралы ақпарат берілген. Яғни, тақырыпты толық түсіну үшін математикадан алынған білім физика пәнінде олардың арасындағы сызықтық байланысы арқылы қолданылу қажеттігі туындайтыны анық. Зерттеу нәтижесі 7-сыныпта физиканы математикамен пәнаралық байланыста оқыту барысында қолданылған әдістемелік ерекшеліктерге негізделген.

Қазіргі таңда ғылыми-практикалық зерттеулерде компьютерлік модельдеу негізгі құралдардың бірі болып табылады. Компьютерлік модельдеу – қазіргі заманғы ғылыми танымның ең негізгі принципі. Модельдің жасалуы зерттеу мақсатына және жинақталған мәліметтердің көлеміне байланысты болады. Физикалық зерттеуде эксперименттік зерттеу әдістері кейбір мәселелерде қолжетімді емес. Мақалада физиканы оқытуда ақпараттық технологияны қолданудың тиімді бағыттарының бірі болып табылатын физикалық құбылыстар мен процестерді кванттық-химиялық модельдеу қарастырылған. Vienna Ab initio Simulation Package (VASP) бұл атом масштабындағы материалдарды модельдеуге арналған компьютерлік бағдарлама.

Бұл мақалада ішкі проекциялау әдісімен көпжақтың қималарын салу мәселелері қарастырылған. Осы мәселелерді шешу үшін проекциялаудың екі түрі қолданылады: параллель және орталық. Параллель проекциялау әдісі әртүрлі призмалардың жазық қималарын салу үшін пайдаланылды. Орталық проекция пирамидалардың қималарын салуда қолданылды. Қарастырылған есептерде көпжақтардың позициялы дұрыс, көрнекі бейнелерін, көпжақтардың қималарын салуда алгоритмдік тәсілді қолдандық. Көпжақтардың қималарын салуға ұсынылған тәсіл белгілі бір дәрежеде кеңістіктікте елестете алу, алгоритмдік ойлау, болашақ математика мұғалімдерінің кәсіби қабілеттерін қалыптастыруға және дамытуға мүмкіндік береді.

Жұмыста жер қыртысының анизотропты қасиеттері үшін, мысалы, шөгінді қабаттаудың қуатты тысы бар аудандарда, шөгінді қабаттың бойымен Ϭt ағытындысының өткізгіштігі құрылғының Ϭn көлденең өткізгіштігінен асып түседі, бұл жағдайда шөгінді қабаттың көлденең жатуын өткізгіштік тензоры бар бір осьті ортамен сипаттау орынды. Мақалада анизотропты ортаның геофизикалық есептерінің математикалық моделін шешуге байланысты бақылау нүктесіндегі жер қыртысының геоэлектрлік параметрлерін анықтау міндеті сипатталған.

Мақалада жер қыртысының анизотропты қасиеттері үшін, мысалы, шөгінді қабатының күшті қабығы бар аудандарда негізгі рөлді анизотропия Λ коэффициенті атқаратыны көрсетілген. Демек, электр типті толқынның импедансының мәні анизотропия Λ коэффициентінің шамасына байланысты болады. Импеданс кешенді өлшем болып табылады, онда импеданста нақты және жалған бөлікті бөліп көрсетуге болады. Бұл тәуелділік зерттеледі, яғни магнитті түрдегі импеданстың сандық талдауы анизотропты ортада анизотропия коэффициентіне параметрлік тәуелділікте болады; орта мен толқын параметрлеріне байланысты ерекше толқынның импедансының сезімталдығын зерттеу бойынша математикалық эксперимент орындалды.

Мақаланың өзектілігі әлеуметтік өмірдің барлық салаларында, оның ішінде білім беруде жаңа ұрпақтың креактивті қабілеттерін дамыту мен жетілдіруде объективті қажеттіліктің өсуімен, оқушының логикалық ойлауын дамытуға ықпал ететін педагогикалық жағдайларды анықтау және жасау қажеттілігімен байланысты. Мақаланың ғылыми жаңалығы оқушылардың логикалық ойлауын дамытудың тиімділігін анықтайтын педагогикалық жағдайлар мен дидактикалық құралдардың жиынтығы болып табылады. Жұмыстың практикалық маңыздылығы психологиялық-педагогикалық жағдайларды анықтау және математика сабақтарында оқушылардың логиалық ойлауын дамытуға ықпал ететін сабақтар кешенін әзірлеу болып табылады. Зерттеудің әдіснамалық негізі ретінде білім берудегі мұғалім мен оқушының орнын анықтаудың іс-әрекеті және тұлғалық тәсілдері анықталған. Мақалада математика пәнін оқыту барысында оқушылардың ойлау қабілетін дамыту мәселесі және зерттеліп отырған тақырып бойынша жазылған әдебиеттерді талдау арқылы жалпы білім беретін мектептерде оқушылардың логикалық ойлауын дамыту мен оқытудың міндетті нәтижелеріне қойылатын талаптар арасында, мәліметтерді салыстыруда анықталмаған деректер арасындағы қарама-қайшылықтар қарастырылған. Орта мектептердегі 5-сынып оқушыларының логикалық ойлауын дамытуға негізделген қағидаттар, талаптар, критерийлер жүйесі, сондай-ақ белгілі бір талаптарға жауап беретін тапсырмалар жіктеліп ұсынылған.

Бұл мақалада CLIL технологиясын оқу үрдісінде қолданудың түрлі әдістері мен тәсілдері қарастырылады. Арнайы пәндерді шет тілінде, атап айтқанда ағылшын тілінде оқыту мәселелері баяндалады. Пән мазмұнын шетел тілінде оқыту технологиясының пайда болу мәселелері қарастырылады. Сондай-ақ, шетел тілін жоғары деңгейде меңгермеген білім алушылар үшін шетел тілінде пәндерді оқыту әдістемесін таңдау мәселесі қозғалды. CLIL әдісінің негізгі мақсаты – оқытушының сөйлеуін азайтып, керісінше студенттердің бір-бірімен сөйлеу дағдысын қалыптастыру.

Қала этикасы - бұл қалаларды моральдық пән ретінде зерттеу, ал қалалық романдар қалалық этиканың «айнасы». Бұдан былай олар қоршаған ортаға және қала тұрғындарының құндылық этикасына қатысты көптеген сұрақтар қойды. Бұл мақала қалалық романның зерттеу нысаны ретінде қабылданады, қытайлық қалалық этиканың тарихи өзгерістерін талдайды, қала өміріндегі күрделі жағдайларды, этикалық сипаттамаларды және әлеуметтік этика мәселелерін зерттейді және қала өміріне қажетті негіз береді. Бұл қазіргі этиканың прогресі мен даму аса маңызды негізді қамтамасыз етеді.

Соңғы жылдары «бұғатталған» сөзі Қытайдың Мэн-де бұқаралық ақпарат құралдарында жиі пайда болды. Автор негізгі желілер мен газеттердің әлеуметтік-мәдени контекстке негізделген эмпирикалық әдістерді қолдана отырып, негізінен «бұғатталған» Қайнар мен мағынадан, эпидемиялық себептерден және әлеуметтік-мәдени психологиялық сипаттамадан мысалдар келтіреді. Ол - «бұғатталған» туралы теориялық талдау жасаңыз, тілдің дерексіз екендігін нақтылаңыз, ал маңызды ерекшелік - әлеуметтік-мәдени психология бойынша тілді шектеу және таңдау. Бұл әлеуметтік дамудың объективті қажеттілігі және тілдің дамуы, демек, «бұғатталған» індет - тек тілдік құбылыс қана емес, сонымен бірге белгілі бір әлеуметтік, мәдени және психологиялық ерекшеліктерді бейнелейтін әлеуметтік құбылыс.

Бұл мақалада жапондық классикалық әдебиетің жаһандық аспектіде алатын орнын Жапонияның «Кодзики, ежелгі іс-әрекеттер туралы жазбалар» атты тұңғыш әдеби ескерткіші үлгісінде зерттеу барысында туындайтын мәселелер қарастырылады. Мақалада Ескі-жапон тіліндегі сөйлемдердің спецификалық құрылуымен және еуропа тілдерінде баламасы жоқ сөздерді пайдаланумен байланысты аударма мәселесі талқыланады. Сонымен қатар, жапондық және еуропалық ғылыми әлемдеріндегі ғылыми тәсілдердің айырмашылықтарына негізделген әдебиеттерді зерттеу әдіснамасының ерекшеліктері қарастырылады.

Мақалада Ә.Кекілбаев әңгімелеріндегі көркемдік ізденіс, суреткерлік, баяндау, ұлттық таным мәселелері зерттеледі. Әңгімелерінің тақырыптық жүйесі анықталады, мәтін талдау арқылы көркемдік идеясы сипатталады, жаңашыл көзқарастар тұрғысынан жаңа әдеби зерттеу аспектісінде қарастырылады. Автор әңгімелеріндегі барлық ізденіс бағыттарын жинақтап, тарихи және заманауи тақырыптардағы туындыларының құрылымын, көркемдікэстетикалық табиғатын танытады. Әңгіме талдауда шетелдік зерттеушілердің де пікірлері сарапталады. Авторлық ұстаным ұлттық тұрғыдан сипатталады. Қазіргі кезде Ә.Кекілбаев әңгімелеріндегі ақпараттарды оқыту аясында білім алушыларға ұлттық құндылықтар қалыптастыру барысы сөз болады.

Батырлық тақырыбы – әлем халықтарының ауызша поэтикалық шығармашылығына тән тақырыптардың бірі. Мақалада халықтық әдебиеттің жауһар қазынасына айналған батырлар жырындағы зооморфтық мифологемалар сараланды. Зерттеу барысында әлемнің мифологиялық бейнесінде батырлық жырларда кездесетін ортақ зооморфтық мифологемалар анықталды. Жырдағы жылқы мен айдаһар культі – халық көзқарасы мен дүниетанымының даму сатысын, әлемді тану тәжірибесін айқындатады. Жұмыста халықтық мәдениетінде өзіндік орны бар батырлар жырының зооморфтық образдары жыр үзінділерімен салыстырылып қарастырылды.

Жоба негізінде оқыту (PBL) студенттерге шынайы және маңызды жобаларға белсенді қатысуға мүмкіндік береді. PBL-де жетістікке жету және сапалы жобаларды жасау үшін PBL-дің негізгі компоненттері оқу процесі барысында қолданылуы керек. Алайда бұл процесс өздігінен жүрмейді; студенттердің білім беру процесін өзіндік бақылау, басқару, бағалау, жауапкершілікті қабылдау және модельдеу қабілеті өмір бойы оқуда маңызды болып табылады, қазіргі еңбек нарығының талаптарын қанағаттандыруға мүмкіндік береді. Сондықтан, оқушының дербес оқып-үйрену стратегиясын қолдану үшін жобалық оқытуға арналған білім беру ортасын дамыту маңызды. Бұл мақала жоба негізінде оқытудың ерекшеліктерін оқушыға бағытталған әдіс ретінде қарастырып, өздігінше үйренуді қолдауды қамтамасыз ететін дербес оқып-үйрену мен жобалық оқытудың әр кезеңінде оқушының жауапкершілігін арттырудың арасындағы байланыс пен сәйкестікті сипаттайды.

Мақалада қазіргі кездегі оқытушылардың оқу үрдісінде ақпараттық-коммуникациялық құралдардың деген әсерін үйлестіріп, білім алушыларға бағытталған медиа – ресурстарды дағдыландыру қажетілігі туралы жазылған. Оқушыларда сабақ барысында медиа – ресурстарды қолдану арқылы сөйлеу, есту, оқу дағдыларын және сыни тұрғыдан ойлау - ды қалыптастыру. Компьютер және интерактивті тақта көмегімен миға шабуыл, сергіту сәттерін, ойлайн және офлайн ойын түрлерін, видео және аудио, сұрақ-жауап түрлерін, музыка, қысқа метражды фильмдер мен теледидар роликтерін, блог жазбаларын, әндер мен музыкалық бейнелерді және т.б ақпараттарды қолдану арқылы сабақта оқушылардың коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру. Сабақ барысында медиа – ресурстарды қолданып оқушылардың әдістемелік, дидактикалық, педагогикалық және психологиялық принциптерін толығымен жүзеге асыруға мүмкіндік беріп, оқу процесін қызықты ету. Оқу үрдісінде медиа – ресурстарды қолдану кезінде оқушылырға келтірген пайдасы немесе кері әсерлері туралы жазылған.

Мақала орта мектептер мен жоғары оқу орындарындағы студенттерге сөйлеу дағдыларын үйрету үшін подкасттарды қолдану мәселесіне арналған. Жұмыста «подкаст», «тыңдау» ұғымдарына анықтама беріледі, сонымен қатар авторлар тыңдауды үйренудегі подкасттардың дидактикалық қаситеттері мен әдіснамалық функцияларын сипаттайды, тыңдау дағдыларын дамыту үшін мәтіндердің типологиясын қарастырады, подкасттар негізінде сөйлеу және тыңдау дағдыларын дамыту алгоритмін жасайды, подкасттар негізінде шет тілін үйренуге негізделген студенттер жасаған тыңдау және сөйлеу дағдыларының тізімін ұсынады, подкасттарды қолдануға негізделген шет тілдерін оқыту әдістемесін ұсынады.

Бұл мақалада химия / биология мамандықтарына арналған арнайы мақсаттарға арналған ағылшын тілі оқыту тәжірибесі қарастырылған. Арнайы мақсаттарға арналған ағылшын тілі инженерия, заң, медицина, қаржы, экономика, маркетинг немесе және ғылым сияқты нақты салаға немесе пәндерге бағытталған. Автор арнайы мақсаттарға арналған ағылшын тілі мен практикалық ағылшын тілінің айырмашылығын қарастырып, кәсіби салада ағылшын тілін үйретуде өз тәжірибесімен бөліседі. Бұл мақалада белгілі мамандықтар бойынша кәсіби ағылшын тілін оқытудың маңыздылығы, сондай-ақ курс барысында кездесетін кейбір қиындықтар көрсетілген. Оқу кезеңінде студенттер өздерінің мамандықтарымен тікелей байланыста болғандығы, олар үлкен ынтажігермен жұмыс істегендігі, сонымен қатар олар өздерінің негізгі тақырыптарына қатысты белгілі бір терминдерге қол жеткізе алатындығы туралы атап өтілді.

Қышқылдық шабуыл әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықтың ең нашар түрі болып табылады және бірге алынғанға байланысты зорлау, ұрлау және азаптау үйлесімі болып табылады. Қышқыл шабуылдардың себептері негізінен түрлі басқа тривиальды себептерге қосымша қол мен жүрек ұсынысынан бас тарту немесе сексуалдық домогательствами байланысты. Бұл 326-бапқа сәйкес адам құқықтарын бұзудың ең нашар нысаны. Алғаш рет бұл 2013 жылы болды, заңдарға түзетулер енгізілді және қышқылдық шабуыл жағдайлары қылмыстық заңнама шеңберінде тіркеле бастады. Оқиғалардың жалпы санының 35%-ын құрбандар-ерлер құрайды, сондықтан бұл мәселені гендерлік тұрғыдан зерттеу қажет, ал Тынық мұхитының шығыс бөлігінде жағдайлардың жалпы санының 40%-ын құрбандар-ерлер құрайды. Үндістанның заң комиссиясы өзінің 226-шы баяндамасында басқа елдердің қышқылмен шабуыл жасау туралы Заңына егжей-тегжейлі тоқталды. NALSA (Legal Services to Victims of Acid Attacks) scheme, 2016 олардың құқықтарын алу үшін құрбандарға тегін қызмет көрсетеді.

Мақалада бастауыш сынып оқушыларының коммуникативтік әмбебап оқу іс-әрекеттерін қалыптастыру мәселелері бойынша әдістемелік және тәжірибелік зерттеулер талданады. Қазіргі уақытта ОҒҚ ФГОС сәйкес жалпы бастауыш білім берудің негізгі мақсаты әмбебап оқу іс-әрекеттерін (танымдық, реттеушілік, тұлғалық және коммуникативтік) қалыптастыру арқылы тұлғаны дамыту болып табылады. Коммуникативтік әмбебап оқу әрекеттерін қалыптастыруға ықпал ететін сөздік жұмысының элементтері бар жаттығулар кешені әзірленді. Үш кезеңді қамтитын тәжірибелік зерттеу жүргізілді: айқындаушы, қалыптастырушы (Тәжірибелік оқыту) және бақылау. Эксперименталды жұмыстың нәтижелері және зерттеу мәселесі бойынша негізгі қорытындылар келтірілген.

Кәсіп қоғам берген жоғары әлеуметтік мәртебе мен құрметке ие. Берілген мақалада «Кәсіп» ұғымына талдау ұсынылады. Берілген ұғымның педагогикалық және психологиялық мәселелеріне ерекше мән берілген. Мақаланың мақсаты болып қоғам өміріндегі кәсіптің рөлі мен орнын анықтау саналады. Шетелдік ғалымдар еңбектеріндегі ойларды анықтау үшін «Скопус» библиографиялық және реферативті базасы арқылы «profession» түйін сөзі бойынша материалдар талданды. Зерттеу жұмысында «Кәсіп» ұғымының педагогикалық және психологиялық мәселелері бойынша зерттеулерді теориялық түсінудің өзектілігі мен маңыздылығы негізделеді.

Мақаланың мақсаты – құзыреттілік тәсіл шеңберінде педагогтарды даярлауда білім беру бағдарламасын модельдеудің құрамдас бөлшектертерін анықтау. Мақсатқа жету үшін зерттеуде бірқатар міндеттер шешіледі: қазіргі заманғы зерттеулерде бұл мәселенің шолуы және талдауы, құзыреттіліктердің түрлерін анықтау. Авторлар студенттердің сауалнамаларын талдады және «Педагогикалық ғылымдар» жоғары білім берудің білім беру бағдарламасы бойынша студенттердің жалпы және кәсіби құзыреттіліктерін саралау нәтижелерін көрсетті. Зерттеуде студенттердің кәсіби қызметтерінде неғұрлым көп және аз маңызды болып таңдалған құзыреттіліктердің салыстыруы және талдауы жүргізілді. Зерттеу қызметін ұйымдастыру және жүзеге асыру және жоғары оқу орнында білім алу барысында студенттердің зерттеу құзыреттілігін қалыптастыру үшін бірқатар ұсыныстар берілді.

Мақалада бос уақыт ұғымы атап айтқанда, қазіргі студент жастардың бос уақытын өткізу мәселесі қарастырылады. Өйткені бос уақыт жастар өмірінің аса маңызды бөлігі болып табылады. Сондай-ақ, шетелдік зерттеушілердің бос уақыттың мәнін түсінудегі түрлі тәсілдері талданған. Қоғам өмірінің барлық қырларының трансформациялануы және бос уақыт өткізудің коммерциялануы демалыс саласындағы әлеуметтік-мәдени жағдайдың өзгеруіне алып келді. Мақалада студент-тұлғаға бос уақыт қызметінің ықпалы, бос уақыт саласында жастардың өз қалауларының өзгеруі талданады. Бүгінгі күні жастар бос уақыт өткізу құрылымында әлеуметтік желілердің үлкен рөл алатыны анықталды.

Мақалада кәсіби бағдар беру және кәсіби өзін-өзі анықтау психологиялық-педагогикалық құбылыс және үдеріс проблемасы қарастырылады. Білім беру жүйесінде оқушыларға кәсіби бағдар беру мен кәсіби өзін-өзі анықтаудың маңыздылығы түсіндіріледі. Жастардың дұрыс кәсіби өзін-өзі анықтауын қамтамасыз етудегі ЖОО мен мектептің рөлі атап өтіледі. Мамандық таңдау – оқушылар үшін өте маңызды және күрделі процесс екендігі айтылады. Сонымен қатар оқушылардың болашақ мамандықты таңдауда жіберетін қателіктері баса көрсетіледі. Сондай-ақ еңбек нарығының сұраныстарын ескере отырып, өзін-өзі жүзеге асыруда тәуелсіз және жауапты таңдау жасауға дайындығын қалыптастыру үшін кәсіби өзін-өзі анықтау процесін психологиялық-педагогикалық қолдау қажеттілігіне мән беріледі. Педагогика мен психология ғылымында өзін-өзі анықтаудың бірнеше түрлеріне: тұлғалық және кәсіби өзін-өзі анықтау, өмірлік және әлеуметтік өзін-өзі анықтау сипаттамасына талдау жасалынады. Кәсіби бағдар беру мен кәсіби өзін-өзі тану туралы ғалымдардың еңбектері талданып, тұжырымдар жасалынып, қорытыланады.

Қазіргі таңда жаңартылған білім беру бағдарламасындағы 7 модуль идеяларын ЖОО-ның білім беру жүйесіне енгізу міндеттері туындап отыр. Басты мақсатымыз жаңартылған білім беру жүйесі негізінде ЖОО-ның оқу үдерісіне 7 моуль идеяларын қолдану болып табылады. Мақаланың кіріспе бөлімінде зерттеу тақырыбымыз бойынша ғалымдардың ой-тұжырымы арқылы талдау жасалған. Студенттердің дереккөздер, тың материалдармен қысқа мерзімді жоспарды әзірлеуде модуль идеяларын кіріктіре отырып, білім алушылардың қолдана алу дағдыларын қалыптастырудың әдіс-тәсілдері мен стратегияларын тәжірибе жұмыстарында қолдану нәтижелері арқылы көрсетіледі. Оқыту үдерісі тиімділігін арттыруда студенттермен 7 модуль идеяларын сабақ үдерісіне кіріктірудің қажеттілігі, кездесетін кедергілерді жою, меңгеру жолдары айқындалады. Мақаланың қорытынды бөлімінде 7 модульді сабақ үдерісінде кіріктіру, ықпалдастыру арқылы студенттер өз ой-пікірінің дұрыстығына, тапсырмалар жүйесін орындауда талдау, бағалау арқылы көз жеткізсе, оқу әрекетінде өз пікірін таразылап түсінуге, өз ойын дәлелдеуге мүмкіндік алатындығын практикалық сабақ және студенттердің өзіндік жұмыстарында қолданылған тәжірибелік жұмыстар арқылы көрсетеді.

Бұл мақалада мектепке дейінгі педагогтердың тілдік коммуникативтік құзыреттілікті дамытуда тілдік компоненттердің маңыздылығы айтылады. Соның ішінде лингвистикалық, социолингвистикалық және прагматикалық компоненттер, бұл арқылы болашақ маман өз саласының аясында қарым –қатынас жасап, бәсекеге қабілеттілігін дамытады. Себебі, бұл жалпы еуропалық шетел тілін меңгеру стандартынта нақты дәлелденген. Осыған орай, болашақ мектепке дейінгі ұйым педагогін даярлауда осы компоненттер құзырлы маман болуға септігін тигізері сөзсіз. Сонымен қатар, үштілділік қағидасын іске асыра отырып, тілдік коммуникативтік дағдысын дамытумектепке дейінгі ұйым - орта мектеп - жоғары оқу орындар арасындағы сабақтастық өз дәрежесінде орын алу үшін бұл мәселе мемлекет деңгейінде заңдастырылуы қажет.

Мектеп оқушыларының жазбаша сөйлеуінің бұзылу мәселесі — мектептегі оқыту үшін ең өзекті мәселелердің бірі, өйткені бастапқы оқыту мақсаттарынан жазу және оқу оқушылардың одан әрі білім алу құралына айналады. Баланың жазу дағдысын меңгеруі, оның одан ары оқу білім алу барысындағы негізі табысты алғышарты бола алады. Мақалада жазбаша сөйлеу тіліне қысқаша сипаттама беріліп, жазбаша сөйлеу тілінің бұзылыстары бар мектепалды дярлық сынып жасындағы балаларға арналған түзету-жаттығу кешендері дайындалып, олардың тиімділігі анықталды. Ұсынылып отырған мақалада авторлар жалпы білім беретін мектепалды даярлық сынып оқушыларында кездесетін дисграфияның түрлерін, фонематикалық қабылдау мен кеңістікті қабылдау, логикалық ойлау ерекшеліктерін, таралуын арнайы әдебиеттердегі деректерге сүйене отырып, әдістемелерді іріктеп, балаларға бейімдеп анықтаушы тәжірибе жүргізу арқылы анықтаған.

Мақала болашақ бастауыш мектеп оқушыларының оқу үдерісін өздігінен ұйымдастыру мәселелеріне арналған. Зерттеу жұмысында студенттердің оқу үдерісін өздігінен ұйымдастырудың теориялық негіздері, «оқу үдерісін өздігінен ұйымдастыру» ұғымына берілген ғалымдардың пікірлері қарастырылған, педагогикалық ғылым тұрғысынан аталған ұғымға сипаттама берілген, «тайм-менеджмент» технологиясының болашақ педагогтардың оқу үдерісін өздігінен ұйымдастырудың педагогикалық мүмкіндіктері қарастырылған. Автормен студенттің өзіндік менеджментінің теориялық-әдістемелік негіздері негізделген. Оқу іс-әрекетінің өзін-өзі ұйымдастыру әлеуметтік-экономикалық және білім беру жүйелерімен шартталған студент тұлғасының интегративті сапасы ретінде әрекет етеді. Тайм-менеджмент» технологиясы студент өмірін ұйымдастыруға, кәсіби қалыптасуына және оқу үдерісін ұтымды жоспарлауға бағытталған.

Мақалада гендерлік сәйкестік мәселесінің теориялық негіздері қарастырылған. Бастауыш сынып жа- сындағы балалардың жыныстық рөлдік сәйкестігінің психологиялық ерекшеліктері және осы үрдіске жақын қор- шаған ортаның ықпал ету мүмкіндіктерін анықтауды теориялық тұрғыдан негізделді. Бастауыш сынып жасындағы балалардың гендерлік дамуын, соған сәйкес өзін-өзі бағалау сапаларының қалыптасуын, гендерлік ерекшеліктеріне байланысты әлеуметтік қысым көрсету ықтималдығын зерттеудегі негізгі теориялық көзқарастарды талданды. Со- нымен бірге бастауыш сынып жасындағы балалардың гендерлік сәйкестігі, психологиялық ерекшеліктері, балала- рдың тұлғалық қалыптасуына ықпалы сипатталады. Бастауыш сынып жасындағы балалардың гендерлік сәй- кестігінің қалыптасуына әсер ететін психологиялық және әлеуметтік-мәдени факторлар анықталды.

Мақала экологиялық мәдениетінің құралымының мәселесіне музыканың ақы-пұлдарының арнаулы. Мәселенің кердеңдігіне қарамастан, мұғалімдер жақсы, толғақты мәселенің образды және эмоциялы әйгіле- лайықты музыкалық туындының шеткі тапшылығын сынайтын, бұл бы жақындат- шешім мақсат тәрбие ара негіз жаңа тұқым экологиялық мәдениет. Ол әртүрлі жанрдағы шығармалардың репертуарына қосылуы керек, Арал теңізінің, дала флорасы мен фаунаның бейнесіне арналған Қазақстанның табиғатының суреттерін анықтау. Тыңдауға және сөйлесуге қызықты мысалдар Э.Үміров пен А.Мамбетовтың поэмалары болуы мүмкін, «Тақыр» және «Ақ құстың аңызы», «Заман-ай» және «Аралым» әндері. Академиялық жанр арқылы маңызды философиялық хабарды жүзеге асыратын Б.Баяхуновтың «Экология симфониясы» ерекше назар аудару керек.

Мақалада «рефлексия» ұғымының мәні мен мазмұндық сипаттамасы қарастырылады. Жеке тұлғаның өз қызметіне рефлексивтік қатынасы іс-әрекетін терең түсінуінің, сыни талдауының және конструктивті жетілдірудің аса маңызды шарттарының бірі болып табылады. Өзін-өзі бақылау, өзін-өзі бағалау, рефлексия сияқты оқу ісәрекетінің маңызды кезеңдерін меңгеру болашақ музыка мұғалімдеріне өзіндік орындаушылық-сөйлеу қызметін өз бетінше жоспарлауға, талдауға, бағалауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, өз алдына жаңа шығармашылық оқу міндеттерін қоюға, оларды шешу және жетілдіру жолдарын табуға бағыттайды. Болашақ мамандардың рефлексиялық дағдылары жүйелі түрде дамып, нәтижесінде олардың педагогикалық шығармашылығының жетекші тетіктерінің бір ұстанымы ретінде болуы тиіс.

Бұл мақалада мемлекеттік нормативтік құжаттарда баяндалған ерекше білім беру қажеттілігі бар балаларға білім берудің негізгі принциптері талданады. Осы қағидаттарды жүзеге асыруда музыкалық білім беру мүмкіндіктері қарастырылады. Мақалада музыка сабақтарында балалардың психоэмоционалдық және моторлық сферасының дамуын алдын алу және педагогикалық қолдау жүзеге асырылатын негізгі қызмет түрлері зерттелді. Музыкалық шығармаларды тыңдау, ән айту, музыкаға ырғақтық қозғалыс, музыка мен бейнелеу қызметін біріктіру сияқты қызмет түрлері бөлінді. Артикуляциялық гимнастиканың ЖҚЖ балалармен жұмыс істеуінің рөлі ерекше атап өтіледі. Қорытындыда балалардың музыкамен қарым-қатынасы арқылы белсенді музыкалық қызметте олардың әлеуметтік-мәдени бейімделуі үшін жағдай жасалатыны көрсетіледі.

Айтыс өлеңдерінің әдебиет тарихынан алатын орны мен мәні ерекше. Өйткені, бұл жанр аса бай халық әдебиетінің ертеден-ақ өнімді де арналы жеке бір саласын құрап келді. Тіпті, ол бүгінгі қоғамның тыныс-тіршілігін бейнелеуге де елеулі үлес қосып отыр. Сондықтан бұл жанрдың суырыпсалма (импровизация) дәстүріне қарымқатынасы мен өзіндік табиғи белгі-сипаттарын, оның сан ғасырлар бойы даму ерекшеліктері мен бүгінгі айтысқа жалғасу жолдарын, айтыстағы шындықтың орны мен көркемдік мәселесін арнайы зерттеу қазіргі қазақ әдебиеттану ғылымының басты міндеттерінің бірі болып саналады.

Меркі ауданы Қырғыз Алатауының етегінде орналасып, Қырғызстанның солтүстігімен, Жамбыл облысының Шу, Мойынқұм және Тұрар Рысқұлов ауданымен шекаралас. Меркі ауданы халқының мал шаруашылығымен айналысуы, қоғамда патриархалды әдет-салттардың сақталуы аталған аймақта қазақтың ғұрыптық және ғұрыптық емес фольклорының тарауына негіз болған. Меркіде жазылып алынған нұсқалар ішінде жалпыұлттық сипаттағы әндермен, этномузыкатанушылардың аға буын өкілдері кездестірмеген әндер бар. Соңғы топқа: «Дом-дом», «Діридан», «Арба келді», «Жел сөздің данасымын», «Иғаужан», «Үри-соқ», «Нұрлығайын», т.б. жатады. Бұл жерден табылған әндердің бірқатары еліміздің басқа аймақтары әндерінің сөздерімен айтылғаны, сонымен қатар, кейбір нұсқалардың әуені мен сөзі мүлдем жаңа қайырмаларға ұласатыны белгілі болды. Экспедиция барысында жазылған әндер шумақтық және жартышумақтық музыкалық құрылымда, әуендік жүйесі диатоника және аралас (диатоника-пентатоника) жүйелеріне сүйеніап шығарылған.

Мақалда Қазақстандағы вокалды – хор орындаушылық өнерінің кәзіргі кездегі дамуының шығармашылық өзгермелі үдеріс екендігі қарастырылады. Қазақстандық вокалдық – хор өнері бүгінгі таңда өзінің қоғамдағы орнымен қатар жаһандық деңгейде шеңберін кеңейтіп музыка өнерінің маңызды құрамдас бөлігі болып табылатынын көрсетуде. Отандық вокалдық – хор орындаушылық үлгісін зерделей отырып, біз, ең алдымен, онда жаңашыл үрдістердің көрінуін серпінді және қалыптасу үдерісіндегі құбылыс ретінде қарастырамыз. Қазіргі отандық вокалдық-хор өнері академиялық музыканы өзіндік музыкалық тілімен байытатын жаңа ырғақтарда, дыбысталуларда өз ізденістерімен толықтыруда. Осылайша, Қазақстанның вокалдық-хор өнері қазіргі уақытта стильдердің панорамасында лайықты орын алған екі үрдісті: әндік фольклорлық дәстүрлерді сақтау мен орындаушылық жаңа формала-рды іздеуде әлемдік музыкалық кеңістікке кірігуге ат салысады.

Мақалада хореография өнері саласында мамандар даярлауда кәсіби пәндерді жүргізуде хореография мамандығының ерекшелігін, дәстүр сабақтастығын сақтай отырып, қазіргі заманғы инновациялық педагогикалық технологиялардың пайдаланудың тиімді жолдары айқындалады. Жалпы педагогика саласындағы заманауи инновациялық пеадгогикалық технологиялар зерттеліп, хореография өнері саласында білім беру жүйесінде қолдануға іріктеліп, зерттеу қорытындысы талқылауға ұсынылады. Хореография мамандығының өзіндік ерекшеліктерін сақтай отырып, кәсіби пәндерді оқытуда жеті модульді пайдаланудың жолдары талданады. Хореография өнерінің негізгі мақсаты балаларға эстетикалық тәрбие беру болғандықтан, педагог-хореографтарды даярлауда теориялық, практикалық кәсіби біліммен бірге болашақ маманның этика-эстетикасын қалыптастыру негізгі мәселе ретінде қарастырылады. Осы мақсатқа жетуде авторлар балалар шығармашылық би ұжымындағы жетекшілік, педагог-хореограф мамандарды даярлаудағы оқытушылық және орындаушылық тәжірибелерінің негізінде талдап, сараптама жасайды.

Мақалада қазіргі даму кезеңдері, Қазақстан Республикасының жоғары оқу орындарында бал билерін қалыптастырудың дәстүрлі және инновациялық тәсілдері сипатталған. Спорттық-бал билеріндегі пәндердің ашылуының хронографиялық тізбегі келтірілген, Қазақстан Республикасының шығармашылық жоғары оқу орындарында спорттық-бал билерінің дамуы қорытылдынған. Жоғары білім жүйесіндегі инновация пәндер деңгейінде анықталды: «Қазіргі заманғы бал биі» (ҚызПИ-да), «Спорттық-бал билерін оқытудың теориясы мен әдістемесі», «Бал хореографиясының мұрасы», «Спорттық-бал биінің даму тарихы» (Т.Қ. Жүргенов атындағы ҚазҰӨА-да). Бұл жағдайда оқытудың негізгі қағидаттары психологиялық, педагогикалық және пәндік салаларда жоғары құзіреттілік, жоғары деңгейде кәсіби білім, білік және дағдыларды молайту мүмкіндігі болды.

Мыңтай Женелұлы Тілеубаев — көптеген шығармашылық туындылар жасаған қазақтың көрнекті хореографы. Олардың барлығы балеттануда теориялық және практикалық тұрғыдан түсінуге қызығушылық тудырады. Бұл мақалада автор М. Ж. Тілеубаевтың орындалмаған, балаларға арналған балеттері туралы көпшілікке белгісіз фактілерді ашуды мақсат етеді. Жұмыста қолданылатын теориялық және эмпирикалық әдістер хореографтың шығармашылық идеяларының белгілі бір бейнесін қалпына келтіреді. Зерттеудің нәтижесі М. Ж. Тілеубаевтың режиссерлік ойларын және мұрағат көздерінен алынған ақпараттарды ғылыми айналымға енгізу және оның уақытындағы либреттистермен және композиторларымен әрекеттестігі болды.

Мақалада қазіргі қазақ театр өнерінде У.Шекспир драматургиясын аударып, сахналау мәселелері мен көркемдік ерекшеліктеріне театртану теориясы негізінде сараптама жүргізілді. Сонымен қатар қазақ театр өнерінде аударма шығармалардың алар орны мен актерлік ізденістер жан-жақты қарастырылды. Және де У.Шекспирдің «Асауға-тұсау», «Отелло», «Король Лир» сынды шоқтығы биік туындыларының қазақ тіліндегі аударма нұсқаларының көркемдік деңгейі анықталды. Аталмыш қойылымдарды сахналаған режиссерлер мен сценографтардың пьесаны жаңаша оқулағы ізденістері зерттеледі. Қазақстандағы қазіргі театр өнерінің заманауи тенденциялардың талқыланып, перспективалары қарастырылады.

Ғылыми мақалада Бердах атындағы Қарақалпақ Мемлекеттік академиялық музыкалық драма театрының репертуарындағы қырғыз жазушысы Ш.Айтматовтың «Теңіз жағалай жүгірген тарғыл төбет» повесі бойынша сахналанған спектакльге талдау жасалған. Мұнда сахналық кеңістікті ұтымды пайданаланған жас режиссер Мұхтар Реймовтің, психологиялық тебіренісі мол кейіпкерлерді кескіндеген Б.Назарымбетов (Орган), К.Алланазаров (Эмрайин), Б.Мақсетбаев (Мылгун), Г.Абатовалардың (Кириск) роль сомдаудағы көркемдік- шығармашылық ізденістері кәсіби негізде сараланады. Аталған шығармашылық ұжымның адам мен табиғат арасындағы тылсым күшті сауатты баяндау үрдісін анықтау зерттеу жұмысының негізгі мақсаты болған. Мақалада автор прозалық шығарма мен сахналық қойылымды салыстырмалы түрде талдай отырып, кемшін тұстарына да кәсіби баға береді. Сол сияқты зерттеуші нивх халқының ерте кезден қалыптасып, атадан балаға мұра болған аса қатерлі аңшылық кәсібі мен дәстүр-салтын, ұлттық бояуын кесек бейнелер арқылы жеткізген Ш.Айтматовтың аталған шығармасындағы идеяның қай кезеңде де өзектілігіне басымдылық берген.

Мақалада Қазақстандағы балаларға арналған спектакльдерде өнер көрсететін актерлердің бейне жасаудағы ізденістері сарапталады. Режиссер интерпретациясына сай әрекет ететін актерлердің кейіпкер бейнесін сомдаудағы көркемдік ерекшеліктеріне, рольмен жұмыс жасау тәсілдеріне талдау жасалған. Жалпы балаларға арналған репертуар саясаты қарастырылады. Соның нәтижесінде балаларға арналған қойылымдардың көркемдік идеясының өскелең ұрпақты тәрбиелеудегі сүбелі үлесі бағаланады. Мақалада өнертанушылық және театртанушылық талдау әдістері қолданылған.

Мақалада Қазақстанның заманауи көркем киносының драма жанрындағы табиғаттың рөлі қарастырылды. 2005-2019 жылдар аралығында драма жанрында әр түрлі бағытта түсірілген фильмдердегі табиғаттың драматургиялық мақсатты қолданылуы қазақ мифологемалары мен олардың мәні тұрғысынан талданды. Табиғатты мақсатты және мақсатсыз пайдаланулар арасында салыстырмалы анализ жасалды. Әрбір табиғат элементінің фильмдерде атқаратын рөлі мен маңыздылығы анықталды. Әлеуметтік, тарихи, биографиялық, шытырман оқиғалы және т.б. драмалық шығармалардағы табиғаттың әр түрлі мағынада қолданылуы оның мақсатын анықтайды.

Мақалада Қазақстанның халық артисі, көрнекті театр және кино актері Ә.Боранбаевтың актерлік шеберлігі қарастырылған. Оның замандас бейнесін жасаудағы өзіндік ерекшелігі бірқатар рольдеріне талдау жасау арқылы анықталды. Ә.Боранбаевтың актерлік қасиеті оның сахналық тілге айрықша көңіл бөлгендігімен байланыстыра талданған. Актер ойнаған рольдерінің көркемдік деңгейі, ізденіс аясы сараланды. Актердің қазақ ұлттық сахна өнерінің дамуына қосқан қомақты үлесі бағаланды. Сондай-ақ, актер шығармашылығының қазіргі ұлттық орындаушылыққа тигізген ықпалы талданды. Жалпы Ә.Боранбаевтың қазақ руханиятына қосқан зор еңбегі тарқатыла баяндалды.

Өткенге оралу ұлттың біртұтастығын білдіреді. Бұл мәнмәтінде өткенді еске алу,өткенді тұрақты құрылым ретінде көрсетудің бейнелеу өнерін зерттеудегі болашағының жарқындығын мәлімдейді. Бұл мақалада 30- жылдардың басындағы халық басына түскен ашаршылық тарихына арналған бейнелеу өнеріндегі туындыларды танып-білуге негізделген Қазақстанның мәдени жадының мәселелері қаралған.Сонымен бірге осы тақырыптың кеңес дәуіріндегі және қазіргі замануаи өнердегі өміршеңдігінің зерттелуі де авторлар тарапынан сөз етілген. Мәдениет пішінінің жан күйзелісі мен метафорасының өзгеше сипат алуы да қаралған. Қайғы монументі бүгінгі таңда ұлттық бірегейлікті қалыптастырумен тығыз байланысты әлеуметтік-мәдени функцияларды орындайды.

Оқу процесінде студенттерге нобай салуды меңгерту қаншалықты қажет болса, соншалықты шығармашыл процесте де керек. Авторлар оқу үдерісіндегі нобай салудың техникасы және технологиясымен қатар, нұсқа арқылы нобай бейнелеудің мотивтеріне де тоқталады. Онда нобай түрлеріне, суретші-ұстаз, ғалымдардың нобай туралы айтқан нақыл сөздеріне де мән береді. Нобай сызу - жалпы өнердің негізгі түрі, оны меңгеруде, шыдамдылық жолында маңызы зор және үзбей айналысуды талап етеді. Нұсқадан нобай шығармашылығын меңгерген студентте тұтас көру және тұтас бейнелеу қабілеті артады.